Texnologiyasi instituti

Ustki kiyimlar - palto, yarim palto, plash, jaket, pidjak, kurtka, shim. 
Yеngil kiyimlar - ko`ylak, bluzka, sorochka, fartuk, yubka, xalat. 
Ich kiyimlar - pijama, to`ngi ko`ylak, trusi, kalson, ko`palnik, plavqilar. 
Ko`rpa-yostiq buyumlari - ko`rpa jildlari, choyshab, yostiq jildlari, ko`rpa. 
Korset buyumlari - korset, gratsiya, byustgalter. 
Bosh kiyimlar - telpak, do`ppi, shlyapa, panama, beret, furajka, kepka, ro`mol. 
Guruhlar kichik guruhlarga bo`linadi. 
Jinsga qarab: erkaklar, ayollar, o`smir o`g`il va qiz bolalar, katta maktab yoshidagi o`g`il va 
qiz bolalar, kichik maktab yoshidagi o`g`il va qiz bolalar, maktab yoshigacha bo`lgan o`g`il va qiz 
bolalar, yasli yoshidagi o`g`il va qiz bolalar, chaqaloqlar kiyimlariga bo`linadi. 
Mavsumga  qarab  quyidagi: qishgi, yozgi, masumbop turlarga bo`linadi. 
Maxsus funksiyani bajarishi bo`yicha: har kun kiyiladigan kiyimlarga, uy kiyimlariga, sport 
kiyimlariga va tantanali marosimlarga kiyiladigan kiyimlarga bo`linadi. 
Gazlama tolasiga qarab: jun gazlamadan, ipak tolali, paxta tolali sun`iy va sintetik tolali gazlama-
lardan tayyorlangan kiyimlarga bo`linadi. 
Ishlab chiqarish kiyimlari klassifikasiyasiga maxsus va rasmiy (forma) kiyimlar kiradi. 
Maxsus kiyimlar - yuqori haroratdan, uchqundan, radiaktiv moddalardan, suv, chang, kislota va ry-
ontgyon  nurlaridan,  ishqor,  yog,  moy,  elektr  maydonlaridan  muhofaza  qiladi.  Bular:  kurtkalar, 
shim, kombinezon, plash kabilardir. 
Forma  kiyimlari  -  temir  yo’l  ishchilari,  harbiylar,  aviasiya,  daryo  va  dyengiz  xodimlari  va 
maktab o`quvchilari uchun tikiladi. Bular: shinel, palto, shim, kostyum, ko`ylak, gimnastyorka, ki-
tel, ichki kiyim va bosh kiyimlaridir. 
Ommaviy tikish  uchun qabul  qilingan har bir  yangi  model uchun model  namunasi,  andaza 
etaloni, texnik tavsifi, andazalar va tayyor kiyim o`lchamlari jadvali tayyorlab beriladi. 
Kiyimning o`lchami  ko`krak aylanasining uzunligiga to`g`ri kelib sm. da o`lchanadi (masalan: 88, 
92, 96, 100 … 120).  
Erkaklar ko`ylagining razmerlari ko`krak aylanasining o`lchami  - 67, 68, 72 … 88, 92, 96 
Hamda bo`yin aylanasining o`lchami  - 31, 32, 33 … 37, 38, 39 bilan aniqlanadi. 
Odamning  bo`yi  uning  oyoq  kiyimisiz  turgan  vaqtdagi  gavda  uzunligi  bilan  belgilanadi.  
Ustki kiyim kattalar uchun 6, bolalar uchun 1-2 rostga ega. 
Rosti deganda uning absolyut uzunligi emas, balki kiyimning nisbiy uzunligi, ya`ni kiyimn-
ing rost nomeri to`shushiladi. 
Katta yoshli erkaklar va ayollar uchun bel aylanasi va bo`ksa aylanasi hisobga olinadi, bular 
gavda to`laligini ko`rsatadi. Gavda to`laligi 4 xil bo`ladi: ozg`in - O, o`rta - (O’), to`la - (T) va juda 

---

 
13 
to`la  -  (JT).  Shuning  uchun  kiyimga  3  ta  son:  rosti,  ko`krak  aylanasi  va  bel  aylanasi  ko`rsatiladi 
(170-100-88). 
Kiyim o`lchamlari orasidagi interval loqaydlik intervali deb ataladi. Masalan: ko`krak ayla-
nasining loqaydlik intervali 4 sm.,  kiyim o`lchamlari esa 44, 46, 48 … 58 kabilar. 
Kiyim  rostidagi  loqaydlik  intervali  kiyimning  ko`rinishi  va  nimaga  mo`ljallanganligiga 
bog`liq bo`ladi. Masalan: ust kiyimning konstruksiyalashda rost loqaydlik intervali 6 sm., erkaklar 
ko`ylagida 10 sm. gacha, trikotaj kiyimlarda rost bo`lmaydi. 
Bosh kiyimlarda bosh aylanasi bo`ylab loqaydlik intervali 1 sm.ga teng. 
Standartlashtirayotganda faqat 1 o`lchamli belgi: ko`krak aylanasi yoki odam bo`yi hisobga 
olingan bo`lsa, bunday standartlashtirish  1 o`lchamli  standartlashtirish  deb ataladi.  Bu bosh kiyim 
tikishda ishlatiladi, kiyimni standartlashtirishda yaramaydi. 
Loqaydlik intervalining qiymati kiyim turiga, uning qanday materialdan tikilishiga bog`liq. 
 
Kattalar ust kiyimi o`lchamlarini standartlashtirish 3 o`lchamli bo`lishi kerak.