Texnologiyasi instituti

5.2.7-rasm.  qopqoqli qoplama cho`ntakni tikish. 
 
 
 
 
 
 
NAZORAT   SAVOLLARI : 
 
       1. Qirqma cho`ntaklarning qanday turlari bor? 
       2. Kiyim chokida qanday cho`ntaklar bo`ladi? 
       3. Qoplama cho`ntaklar atrofiga qanday ishlov beriladi? 
       4. Qoplama cho`ntak  asosiy detalga qanday usullar bilan ulanadi? 
 
TAYANCH  IBORALAR: 

---

 
78 
        Cho`ntak,  listochka,  beyka,    cho`ntak  qopqoq,  cho`ntak  xalta,  qotirma,  mag`iz,  ramka, 
bo`ylama. 
 
 
 
MA`RUZA  № 12 
AYOLLAR  VA  ERKAKLAR  KO`YLAKLARI  TAQILMALARINI  TIKISH 
REJA: 
        1. Ko`ylak etagigacha tushadigan taqildmalarni tikish. 
        2. Ko`ylak chokidagi taqilmalarni tikish 
        3. Ko`ylak yaxlit detalidagi taqilmalarni tikish. 
 
ADABIYOTLAR: 
       1.  M.Sh.Jabborova "Tikuvchilik texnologiyasi", T., "O`zbekiston", 1994. 
       2.  M.Sh.Jabborova   "Tikuvchilik texnologiyasi", T., "O`qituvchi", 1989. 
       3.  G.K.Kulidjanova,  S.S.Musaev    "Yеngil  sanoat  mahsulotlari  texnologiyasi",  T.,"G`afur 
G`ulom", 2002. 
                
 
Ayollar,  qizlar  ko`ylagining  yyenglarida,  ko`krak  qismida,  yubkalarida,  erkaklar  va  o`g`il 
bolalar ko`ylagining yyenglarida va ko`krak qismida taqilma bo`lishi mumkin. 
Kesimi  ko`ylakning  etagigacha  tushadigan  (ayollar  xalatida,  erkaklar    kuylagida),  kiyim  chokida, 
yubkalarning yon va orqa chokida va yaxlit detallarda (ayollar ko`ylagi va  bluzkalarida,  erkaklar 
sarochkalarining old qismida) taqilmalar bo`ladi. 
  
Kesimi  ko`ylak  etagigacha    tushadigan    taqilmalarga:    old  bo`lak  bilan  yaxlit  bichilgan 
bortlar (a),  bostirma qopqoqli bortlar (b),  ulanma qopqoqli bortlar (v),  yaxlit bichilgan  qopqoqli  
bortlar (g),  bezak  detallar (to`r, tasmalar) bilan  tikilgan bortlar (d),  adip qo`yib tikilgan bortlar (e)  
va  adipi old bo`lak  bilan yaxlit bichilgan  bortlar kiradi  (5.3.1-rasm,jR ). 
Bortga adip qo`yib tikishda, adip uloqli bo`lsa, oldin  uning uloqlari  0,7sm.  kenglikdagi bi-
riktirma  chok  bilan  ulab  olinadi.  Ko`ylak  yupqa  gazlamadan  tikiladigan  bo`lsa,    adip  uloqsiz 
bo`ladi. Chok  dazmollanadi.  Adipning  ichki qirqimi gazlama turiga qarab har xil tikilishi mum-
kin. Adipning ichki qirqimi  maxsus  buklagich moslama  yordamida yopiq qirqimli qilib bukib ti-
kilgan yoki maxsus mashinada yo`rmalangan bo`lishi mumkin. Adipga yelimli yoki yelimsiz qotir-
ma    qo`yilishi  mumkin.  Bunda  yelim  qotirma  adipning  ichki  qirqimlariga  0,7-1,0sm,  bort  qirqim-
lariga  0,5-0,6 sm.  etmasligi  kerak. Tayyorlangan  adip bilan  old bo`lak o`ngini ichkariga qaratib 
qo`yiladi va adip qaytarmasi  burchaklarida  va  izmalar  orasida solqi hosil qilib ko`klanadi.  Bort 

---

 
79 
old bo`lak tomonidan, ag`darma chok bilan yoqa  o`tqaziladigan joydan kertmagacha tikiladi. Bort-
ning burchaklaridagi chok haqi qirqiladi, o`ngiga ag`dariladi va bortdan  0,1-0,2 sm.  kant hosil qi-
lib dazmollanadi (e). 
 
Adipi old bo`lak bilan yaxlit bichilgan bortlarni tikishda, old bo`laklar o`rtasini belgilovchi 
chiziq yoki kertmalar qo`yiladi . Yaxlit adipning ichki qirqimlari alohida qirqilgan adipday tikiladi. 
Bort  belgi  chiziq  bo`yicha bukilib,  yuqori va pastki bort burchaklari ag`darma chok bilan tikiladi, 
chok haqi qirqiladi va o`ngi tomonga ag`darib, dazmollanadi (j).                     
Kiyim chokidagi  taqilmalar ayollar  ko`ylagining  orqa  bo`lagi  chokida,  yubkalar  yon  va  
orqa  bo`lagi o`rta chokida ishlov berilishi mumkin. Bunda taqilma uchun qoldirilgan haq material 
xususiyatiga bog`liq bo`lib, chok haqidan kam bo`lmasligi kerak (5.3.1-rasm, z).