Texnologiyasi" fakulteti "yuqori molekulali birikmalar va plastmassalar texnologiyasi"

Tо‘ldirgichlarning  adsorbsion  xossalari.  Gidrofob  tо‘ldirgichlarning 

adsorbsion  xususiyatlariga,  ularning  aktivlik  kо‘rsatkichi  sifatida  qaraladi. 

Adsorbsiya va tо‘ldirgichning kuchaytirish effekti orasidagi bog‘liqlikni (masalan 

qurumning qaysidir bir turi) rezinaning mustahkamligi orqali tushuntiriladi. Ayrim 

hollarda  mustahkamlik  adsorbsiya  kattaligi  va  tо‘ldirgichning  nisbiy  yuzasiga 

tо‘g‘ridan-tо‘g‘ri bog‘lik bо‘ladi. 

Qurum.  Qurumlar rezina aralashmalarining asosiy kuchaytirgichlaridir. 

Aralashmaga  ularni  qо‘shilganda,  rezinaning  mustahkamligi  oshadi,  yirtilish  va 

yemirilishga  qarshiligi  kо‘payadi.  Vulkanizatlar  uchun  asosan  qurumning  roli 

alohida bо‘lib, bu boshqa vulkanizatlar kuchaytiruvchilariga ham tegishlidir. 

Rezina  sanoatining  sintetik  kauchuklari  ishlab  chiqarishga  о‘tganidan  keyin 

qurumni ishlatish yanada ortdi. 

Qurum  yengil  bо‘lib,  (zichligi  1,80-1,90g/gm

3

) tor dispersli (zarrachalar 

о‘lchami 28-240 mmk) kuchaytirgich hisoblanadi. 

Har  xil  mexanik  xossalarga  ega  bо‘lgan  rezinalar  olish  kerak  bо‘lganligi 

sababli, qurumni turli xilini topish zaruriyati tug‘ildi. Qurum xom-ashyosi sifatida 

gazsimon, suyuq va qattiq uglevodorodlar xizmat qiladi. Ilgari katta aktiv 

qurumlarni tabiiy gazdan olinar edi. Qurumning DG+100, DMG-80 (antratsenli) 

TM-70 (pechkaniki), TM-50 (yarim aktivli pechkaniki) TMG-33 (pechkaniki) va 

h.k. turlari mavjud. 

Mineral  tо‘ldirgichlar.  Keyingi  vaqtlarda  maxsus  kauchuklar  asosidagi 

rezinalar ishlatish keng tus oldi. (siloksanli, ftorkauchuk) va ularga yuqori fizik-

texnik  talablar  qо‘yilmoqda.  Asosiy  talablar:  sovuqqa  chidamlilik,  yuqori 

temperaturaga chidamlilik (300-400

0

S gacha), yong‘inga chidamlilik. 

Bu xossalarni hosil qilish uchun noorganik kuchaytirgichlar sintez qilindi. 

Eng  kо‘p  ishlatiladiganlari:  kolloid  kremnokislota  (har  xil  dispersli),  kalsiy, 

alyuminiy, rux, sirkoniy silikatlari, alyuminiy, titan, temir oksidlari va metall 

ftoridlar. 

Siloksanli, ftorkauchuk va boshqa mineral kuchaytirgichlarning kauchuklar 

(maxsus)  vulkanizatlarning  mexanik,  fizik  va  kimyoviy  xossalarini  о‘zgartiradi. 

Natijada mexanik mustahkamlik, issiqlikga chidamlilik oshib, kengayish 

koeffitsiyenti kamayadi.