Texnologiyalari

4.6.  S o‘rovlarni  P H P  yordamida  qayta  ishlash
M ijoz  s o ‘ro v in in g   serverda  m a x s u s  d a s tu r l a r   y o rd a m id a   qayta 
i s h la n is h in i  k o ‘rib  c h iq q a n s iz .  U sh b u   m a x s u s   d a s t u r n i   P H P   tilida 
yozish  va  u n d a   k iritilg a n   m a ’l u m o tla r  b ila n   istalg an   a m a l n i   bajarish 
m u m k i n .   Bu  d a s t u r n i   yo zish d a  P H P   n i n g   i n s t r u m e n t l a r  va  qoid alari 
bilan  t a n i s h ib   ch iq ish   kerak.
P H P   skripti  ic h id a   m ijozga  H T T P   p rotokoli  asosida  berilg a n   bir 
q a n c h a   m a ’lu m o tla rg a   ru x s a t  olish  y o i l a r i   m avjud.  P H P   4.1.0.  ver- 
siyasigacha  b u n d a y   m a ’lu m o tla rg a   ru x sa t  j o 'n a t i l g a n   o 'z g a ru v c h ila r 
n o m i  ( m a ’l u m o tl a r   “o 'z g a ru v c h i  n o m i,  “  = ”  belgisi,  o 'z g aru v ch i 
q i y m a ti”  ju ftligi  k o 'r in i s h id a   b erilga n)  asosida  a m a lg a   oshirilg an . 
S hu  ta riq a   a g a r  f i r s t _ n a m e = L o l a   berilg a n   b o 'lsa,  skript  ic h id a   Lola

---

qiym atli  $ fi r s t _ n a m e   o 'z g aru v ch i  hosil  b o i a d i .   A g a r  m a ’l u m o tla r n i 
q a n d a y   yo‘l  bilan  berilg a n lig in i  ajratish  talab  q ilinga n  b o i s a ,   u n d a  
b e rilga n  o 'z g a ru v c h ila r  kaliti  b o l g a n   S H T T P   P O S T   V A R S  va 
S H T T P   G E T   VARS  assotsiativ  m assivlar  q o 'llan ilg an .  X uddi  s h u n - 
day  ag a r  f i r s t _ n a m e = L o l a   G E T   m e to d i  bilan  jo 'n a t i l g a n   b o i s a ,  
u n d a
$ H T T P _ G E T _ V A R S [ “ f i r s t _ n a m e ” ] = ” L o la ”  b o i a d i .
D a s t u r d a   o 'z g a r u v c h i l a r   n o m i n i   t o 'g 'r id a n   to 'g'ri  y u b o rish   xa- 
tarli  em as.  S h u n in g   u c h u n   P H P   4.1.0  versiyasidan  b o s h la b   H T T P  
so'rovlari  y o rd a m id a   b e r ilg a n   o 'z g a ru v c h ila rg a   m a x s u s   $ _ R E -  
Q U E S T   massivi  y o r d a m i d a   m u ro jaa t  etish  m u m k i n .   Bu  m assivlar 
P O S T   va  G E T   m e to d i  h a m d a   H T T P   c ookies  y o r d a m id a   b erilg a n  
m a i u m o t l a r n i   o 'z   ichiga  oladi.  Bu  superglobal  assotsiativ  massiv, 
s h u n i n g   u c h u n   m o s   o 'z g a ru v c h i  (form a  elem enti)  n o m i n i   kalit  si­
fatida  ishlatib,  d a s t u r n i n g   istalgan  q is m id a n   u n i n g   n o m i n i   olish 
m u m k i n .
4.1-m isoldagi  4.1-listingda  test  to p sh irila d ig a n   fa n la r ro 'y x a t in i n g  
form a si yaratildi.  Endi shu fo rm a y o r d a m i d a jo 'n a t il g a n  m a i u m o t l a r n i  
q a y ta   ishlovchi  te s t.p h p   faylining  s kriptini  yozamiz:
4.2-listing.
  Bu  in d e x .h tm l   fo rm a s in i  qay ta  ishlovchi  s ta r t .p h p  
fayli