Texnologiyalari universiteti

Elliptik aylanishli. Elliptik orbitaning turini xarakterlaydigan asosiy parametrlar yo‘ldoshning Yer atrofida aylanib chiqish davri va ekssentrisitetligi (orbitaning elliptiklik ko‘rsatkichi) hisoblanadi (3.7- rasm).

3.7- rasm. ESY elliptik orbitasi

Elliptik orbitadagi yo‘ldoshlar uchun ularning apogeyidagi tezligi perigeyidagi tezligidan sezilarli kam bo‘ladi. Demak, KA ma’lum region ko‘rinish zonasida orbitasi aylanali bo‘lgan yo‘ldoshga qaraganda ko‘proq vaqt davomida bo‘ladi.

Orbitaga chiqarilgan "Molniya" (apogeyi 40 ming km, perigeyi

460 km, og‘ishi 63,5^o) KA 8-10 soatlar davomiyligidagi aloqa

seanslarini ta’minlaydi, binobarin, atigi uchta sun’iy yo‘ldoshlardan iborat tizim global sutkali aloqani ta’minlaydi.

Elliptik orbitalardagi KAli tizimlar ham “tabiiy” cheklanishlardan mahrum emas. Elliptik orbitada KAning joylashish o‘rnini doimiyligi faqat orbitaning ekvatorga ikkita 63,4^o va 116,6^o og‘ishlari qiymatlarida ta’minlanadi. Bu Yer gravitatsion maydonining bir jinlimasliklarini ta’siri bilan tushuntiriladi, u tufayli elliptik orbitaning katta o‘qi aylantiruvchi momentga uchraydi, bu apogeydagi sun’iy yo‘ldosh ostidagi nuqtaning kengligini tebranishlariga olib keladi. Elliptik orbitalarning parametrlarini tanlashga ta’sir qiladigan boshqa omil Van-Allen radiatsion tasmalarining xavfli ta’sirlarini hisobga olish zaruratiga bog‘liq, ular KAni orbita bo‘yicha o‘z harakatlanish vaqtida oldin olib bo‘lmaydigan kesib o‘tadi.