Texnologiyalari o‘qituvchi kitobi 5-sinf toshkent – 2020

O‘QUV-METODIK QO‘LLANMA
Kasbiy maqsad (motivatsiya)
. Informatika va axborot texnologiyalari sohasiga yo‘naltirilgan kasblarda 
“Informatika va axborot texnologiyalari” fanining o‘rni va vazifalari haqida ma’lumot berish. 
Kognitiv maqsad (rivojlantiruvchi)
. Rivojlanib borayotgan axborot texnologiyalari yo‘nalishini yangi 
ma’lumotlar bilan boyitish. 
№
O‘tiladigan modullar
Hosil qilinadigan bilim va ko‘nikmalar
1
Kompyuter dasturlari va interfeys 
tushunchasi
Kompyuterlarning dasturiy ta’minoti 
haqida ma’lumotlarga ega bo‘lish, interfeys 
tushunchasini izohlab berish.
2
Operatsion tizimning vazifalari
Kompyuterni boshqaruvchi dasturlar vazifasini 
aniq izohlab berish, ularning brendlari haqida 
ma’lumotga ega bo‘lish.
3
Windows ish stoli va uning 
elementlari. “
Пуск
” bosh menyusi va 
savatcha, piktogramma, papka, yorliq 
haqida tushunchalar
Windows ish stoli vazifasi va unga 
joylashtirilgan asosiy elementlari bilan ishlash 
ko‘nikmalariga ega bo‘lish. 
4
Oynalarni boshqarish usullari 
Windows muhitida oynachalar, papka, 
piktogramma, yorliqlar bilan ishlash 
ko‘nikmalariga ega bo‘lish.
Ta’limiy maqsad
10-dars. KOMPYUTERNI BOSHQARUVCHI DASTURLAR 
Darsning texnologik xaritasi va ssenariysi
I. Tashkiliy qism
Salomlashish, davomatni aniqlash, uy vazifasini tekshirish
Darsning turi
nazariy + amaliy
O‘qitishning usul va 
texnologiyalari
suhbat, savol-javob, “Estafeta”, “Case-study” usullari
O‘qitishning shakllari
yakka tartibda, qatorlar bilan, sinf bilan ishlash
AKT va interfaol vositalar
o kompyuter
o elektron doska
o smart doska
o proyektor
o televizor
o kolonkalar
Ko‘rgazmali qurollar va 
o‘qitish vositalari
o darslik
o taqdimot
o video
o rasmlar
o plakatlar
o tarqatma kartochka-vazifalar
o amaliy vazifalar 
o laboratoriya vazifalari
o test varaqalari
o so‘rovnoma
II. Motivatsiya
Hozirgi kunda eng serdaromad kasb egasini bilasizmi?
III. Yangi tushunchalar
Kompyuterning dasturiy ta’minoti, operatsion tizim (OT), 
Windows, interfeys, ish stoli, oynachalar, yorliq, piktogramma, 
papka, ish stoli elementlari.

---

54
O
pe
ra
ts
io
n 
tiz
im
da
st
ur
la
ri
M
at
n 
m
uh
ar
rir
lar
i
G
rafi
k 
m
uh
ar
rir
lar
i
M
usi
qa
m
uh
ar
rir
lar
i
Vi
de
o 
m
uh
ar
rir
lar
i
An
tiv
irus
da
st
ur
la
ri
Br
au
ze
rlar
Paint
Qo‘llaniladigan resurslar
T
arqatma 
vazifalar
Taqdimot
Videodars
Audiodars
Internet-resurs
10-mavzu.pptx
10-mavzu.avi
10-mavzu.mp3 
http:\www.dr.rtm.uz.
Yangi mavzu 
O‘qituvchi:
Daftarga yozib oling!
Mustaqil ish 
Sinf doskasida sana, mavzu yoziladi, turli dasturlarning belgilari (ikonkalari) aks etib turgan foto yoki 
rasmlar joylashtiriladi. 
1-vazifa.
Bolalar, rasmda ko‘rsatilgan tasvirlar haqida nima deya olasiz? Bunday tasvirlarni 
qayerlarda uchratgansiz? (Javoblarni qabul qiladi va to‘g‘ri javob bergan o‘quvchilarni stiker bilan 
rag‘batlantiradi.)
Yangi mavzuni taqdimot namoyishidan boshlaymiz va asosiy ma’lumotlarni daftarimizga yozib 
qo‘yamiz. 
Kompyuter yoqilishi bilan ishga tushadigan, foydalanuvchi bilan kompyuter o‘rtasida muloqot 
o‘rnatadigan, barcha qurilma va dasturlarni boshqara oladigan dastur 
operatsion tizim
deb ataladi. 
Bunday dasturlarga: 
DOS, UNIX, MS-DOS, MACOS, WINDOWS, LINUX, DOPPIX
kabi dasturlar kiradi. 
WINDOWS inglizcha so‘z bo‘lib,
“oynalar”, “lavhalar”
yoki 
“darchalar”
ma’nosini anglatadi. Operatsion 
tizimning bunday nomlanishiga sabab — undagi barcha dastur, fayl va papkalar oynachalar 
ko‘rinishida ochiladi. 
2-vazifa
(qatorlararo estafeta). O‘quvchilarga turli dastur nomlari yozilgan kartoshkalar tarqatiladi. 
Har bir qator boshiga quyida ko‘rsatilgan jadval varaqasi beriladi. Birinchi o‘quvchi kartochkadagi 
rasm qaysi guruhga tegishli ekanligini aniqlaydi va mos ravishda tegishli ustunga uning nomini 
kiritadi. Masalan: Paint dasturi ikonkasi tushsa, 3-ustunga uning nomini kiritib qo‘yadi va keyingi 
o‘quvchiga uzatadi.
Dars
10

---

55
5-SINF DARSLIGI BO‘YICHA