Texnologiyalari komiteti tashkent informatsiyaliq texnologiyalari universiteti no

2-lektsiya 
Transformatorlar du’zilisi ha’m islew printsipi.
Transformatorlardin’ is rejimleri
. 
Transformatorlar dep, bir parametrdegi o’zgeriwshi tok energiyasin basqa 
parametrdegi o’zgeriwshi tok energiyasina o’zgertip beriwshi statik elektromagnit 
qurilmag’a aytiladi. O’zgeretug’in parametrler tоk, кernew, fаzаlаr sani, chastota 
(arnawli Transformatorlarda) boliwi mumkin. 
Elektr tamiynati qurilmalarda transformatorlar ko’binese bir turdegi 
ozgeriwshen’ kernewinin’ o’zgeriwshen’ kernewge o’zgertiriw ushin qollaniladi. 
Quwat transformatorlar kush transformatorlari (bir kVa dan juzlep кVА sha), kishi 
quwattan transformatorlarg’a (ВА birliklerinde кVА birliklerine deyin) boladi. 
Kishi quwatli transformatorlar telekommunikatsiya ham radioapparaturalarda 
kernew yamasa tokti o’zgertiw ushin iykemlesiwshi yamasa аjiratiwshi 
transformatorlar qollaniladi.
Ku’sh transformatorlari radio karxanalar ha’m simli baylanis кarxanalari 
elektr tamiynatinda qollaniladi. 
Transformator ozgeriwshen’ tok apparati bolip, ozgermes toqta islemeydi. 
Har qanday transformator eki kerekli bolegi, yag’niy erik polat o’zekten 
ham mis simnan oralatin oramlardan ibarat. Transfarmator o’zegi arnawli 
elektrtexnik polat plastinalardan jiynaladi. Bul plastinalar qalin’lig’i transfarmator 
isshi chastotasina baylanisli, chastota qansha joqari bolsa, plastina sonsha juqa 
boladi. Uzaq turi ha’m onda oramlardin’ jaylasiwi boyinsha transfarmatorlаr 
sterjinli, bronli (Sh-turinde), torredal ham lentaday kesimli boliwi mumkin. 
Islenetugin sxemasi boyinsha transfarmatorlar yag’niy oramlar sani boyinsha) bir, 
eki ham ko’p oramlar boliwi mumkin. Elektr energiyasin uskenesine jalg’anatugin 
o’zek birlemshi, paydalaniwshig’a jalg’anatugin oram bolsa ekilemshi oram 
delinedi .
Transformatordin’ birlemshi o’zegi bir, ekilemshi oramlari bolsa bir neshe 
boliwi mumkin. olar bir-birinen elektr jag’inan izolatsyalanadi.
Isshi chastotasi boyinsha transfarmatorlаr shartli rawishte minalarg’a 
ajratiladi; 
-
Кemeytrilgen shastotali (50 Гцдан кishi). 
-
Sanaat shastotali (50 Гц) 
-
O’shirilgen shastotali (100 Гц-10 кГц) 
-
Joqari shastotali (10 кГцдан joqari). 
Fazalar sani boyinsha transfarmatorlаr bir fazali (1-suwret) ham ko’p fazali 
(3 fazali, 6 fazali h t b.) boliwi mumkin. Birlemshi oram fazalari sani elektr 
energiyasi derek fazalari sani arqali, ekilemshi oram fazalari sani yamasa 
transfarmatordin’ sxemadag’I jumis arqali aniqlanadi. 
 

---

8 
1-suwret. 1-fazali transformator sxemasi