Texnologiyalari kafedrasi «hayot faoliyati xavfsizligi»

4. Zaharli moddalarga yo‘l qo‘yilgan miqdorlar me`yori. 
Hozirga sharoitda ishchi-xizmatchilarning ish joylaridagi muhitda inson 
sog‘lig‘iga
 
salbiy ta`sir etuvchi zaharlarning bo‘lmasligi talab etilishi, albatta, 
tabiiy hol
 
hisoblanib, ushbu natijaga erishish esa o‘ta mushkul muammo bo‘lib, uni
 
ishlab
 
chiqarishga joriy etish katta moddiy xarajatlar evaziga amalga oshiriladi.
 
Shunga ko‘ra mehnat gigienasida yo‘l qo‘ysa bo‘ladigan bezarar miqdorlarni 
asoslash
 
zarurati vujudga keldi.
GOST ning “Ish mintaqasi havosi” bo‘limida bu miqdor quyidagicha 
belgilanadi: ish
 
mintaqasi havosida zararli moddalarning 8 soat davomida yoki
 
haftasiga 40 soatdan
 
oshmagan mehnat jarayonida, tekshirish uslublari bilan 
aniqlanadigan 
kasalliklar 
yoki
 
sog‘liq 
holatidan 
chetlanishlar 
keltirib 
chiqarmaydigan miqdorda yo‘l qo‘yiladi.
Zaharli moddalar uchun yo‘l qo‘yilgan miqdor (YQM) belgilangan bo‘lib, 
ularni
 
asoslab berishda zamonaviy ilmiy nuqtai nazardan foydalaniladi, inson 
organizmining
 
nozik fiziologik va biokimyoviy ko‘rsatkichlari hisobga olinadi.
 
Ishlab chiqarishda mehnat gigienasining, gigienik me`yorlari, ilmiy texnika 
taraqqiyoti
 
yutuqlariga asoslangan holda, muhandislik tafakkurini birmuncha 
mukammal
 
texnologiya va ishlab chiqarish uskuna - jihozlar yaratishga jalb etiladi.
 
Zaharlarning YQM ni asoslashda: 
-moddalarning fizik - kimyoviy xossalari; 
-eksperimental tekshirish natijalari; 
-ishlab chiqarish gigienik kuzatuv ma`lumotlarida ishchilarning sog‘ holati va 
kasallanishiga doir materiallardan foydalaniladi. 
Zaharli 
moddalarga 
qarshi 
kurash 
jarayoni 
sanitariya 
sharoiti, 
sog‘lomlashtirish tadbirlari, yangi korxonalarni loyihalashdayoq, amalda YQM 
larni gigienik ma`lumotlari bilan to‘ldirib, qayta ko‘rib chiqiladi,

---

73 
Davlat standartiga asosan zaharli moddalar organizmga ta`sir ko‘rsatish 
darajasiga qarab: o‘ta yuqori, o‘rtacha va kam xavfli sinflarga bo‘linadi.