Texnologiyalar va pedagogik mahorat

shartli yangilik 
hisoblanadi.
Mahalliy  yangilik 
konkret  obyektda  yangilikning  foydalanishi  bilan 
belgilanadi.
Subyektiv yangilik 
m a’lum obyekt uchun obyektning o ‘zi yangi bo‘lishi 
bilan belgilanadi.
Ilmiy  yo‘nalishlarda 
yangilik 
va 
innovatsiya 
tushunchalari  farqlanadi. 
Yangilik  -  bu  vositadir:  yangi  metod,  metodika,  texnologiya va boshqalar.
V.I.  Zagvyazinskiy 
yangi 
tushunchasiga ta’rifberib, pedagogikadagi 
yangi
 
bu faqatgina g‘oya emas, balki hali foydalanilmagan yondashuvlar,  metodlar,
52

---

texnologiyalardir.  Lekin bu pedagogik jarayonning unsurlari majmuan yoki 
alohida oiingan unsurlari bo‘lib, o ‘zgarib turuvchi sharoitda va vaziyatda ta’lim 
va  tarbiya  vazifalarini  samarali  ha!  etishning  i!g‘or  boshlanmalarini  o ‘zida 
aks ettiradi.
R.N.Yusufbekova pedagogik yangilikka, o ‘qitish va tarbiya berishda avval 
m a’lum boMmagan va avval qayd qilinmagan holat, natija,  rivojlanib boruvchi 
nazariya va amaliyotga eltuvchi pedagogik vcqelikning o‘zgarib turishi mumkin 
boMgan mazmuni sifatida qaraydi.
Pedagogik  innovatsiyada  R .N .Y usufbekova 
innovatsion  jarayon
 
tuzulmasining  uch  blokini farqlaydi:
Birinchi blok - pedagogikadagi yangini ajratish bloki,  Bunga pedagogikadagi 
yangi,  pedagogik  yangilikning  tasnifi,  yangini  yaratish  shart-sharoiti, 
yangilikning me’yorlari, yangining uni o‘zlashtirish va foydaianishga tayyorligi, 
an’ana va novatorlik.  pedagogikadagi yangini yaratish bosqichlari kiradi.
ikkinclii  blok  -  yangini  idrok  qilish,  o ‘zlashtinsh  va  baholash  bloki: 
pedagogik hamjamiyatlar, yangini baholash va uni o ‘ziashtirish jarayonlarining 
rang-barangligi,  pedagogikadagi  konservatorlik  va  novatorlik,  innovatsiya 
muhiti, pedagogik jam iyatlarning yangini idrok etish va baholashga tayyorligi.
Uchinchi  blok  -  yangidan  foydalanish  va  uni  joriy  etish  bloki,  ya’ni 
yangini tadbiq etish, foydalanish va keng joriy etish qonuniyatlari va turlaridir. 
M.M.Potashnikning  innovatsiya jarayonlari talqinlari kishi e ’tiborini o ‘ziga 
tortadi.  U  innovatsiya jarayonining quyidagi tuzilmasini beradi:
• 
faoliyat  tuzjlmasi
  - 
motiv
  - 
maqsad  -  vazifa  -  mazmun  -  shakl  -
 
metodlar  -  metodika  komponentlari yig4ndisi;
•  subyektiv  tuzjlma -innovatsion  fa o liya t  subyektlarining  xalqaro,
 
mintaqaviy,  lumen,  shahar  va  boshqa  sathlari;
• sathiy luzjlma-innovatsioti faoliyat subyektlarining xalqai o,  mintaqaviy,
 
tuman,  shahar  va  boshqa  sathlari;
• 
mazmun  tuzjlmasi
  - 
oiquv-tarbiyaviy  ishlar,  boshqaruv  (va  b.)da
 
yangilikning paydo  bo4ishi,  ishlab  chiqilishi  va
  o ‘
zlashtiriiishi;
• 
bosqichlilikka  asoslangan  hayot  davriylik  tuzilmasi  —  yangilikning
 
paydo  bo4ishi  -  ildarr  oisish  -  yetuklik  —  o‘zlashtirish  -  diffuziya  (singib
 
k e tis h ,  ta rq a lish )
  — 
boyish  ( to ly in is h )  -   q o lo q lik
  - 
inqiroz.  ~
 
irradiasiya(aldanish)
  -  
zamonaviylashtirish;
• 
boshqaruv  tuzilmasi  -  boshqaruv  harakatlarining  4  ta  turining  o'zaro
 
aloqasi:  rejalantinsh  -  tashkil  etish
  - 
rahbarlik  qilish  -  nazorat  qilish;
•  tashkiliy  tuzibna  -  diagnostik,  oldindan  ko‘ra  bilish,  so f  tashkiliy,
 
amaliy,  umumlashtiruvchi,  tatbiq  etuvchi.
innovatsiya  jarayoni  tarkibiy  tuzilmalar  va  qonuniyatlarni  qamrab 
olgan  tizimdan  iboratdir.
Pedagogikaga oid  adabiyotlarda innovatsion jarayoni  kechishining 4 ta 
asosiy qonuniyati farqlanadi:
53

---

•