“texnologiya va uni o’qitish metodikasi” fanidan

Haykaltaroshlik haqida qisqacha ma’lumot
. Haykaltaroshlik – tasviriy 
san’at turlaridan biridir. San’atning bu turining xususiyati tasvirning hajmi – 
formasidir. Plastik tasvirlar orasida aylana haykaltaroshlik yolgʻiz tur emas. Undan 
tashqari, barelef va gorelef ham mavjud, relef aylana haykaltaroshlikdan farq qilib, 
yassi sathda aks etadi. Bu haykaltaroshlik turlaridan idish-tovoq sathini, 
binolarning old tomoni, intereri va shu kabilarni bezashda foydalaniladi. 
Loy va plastilin bilan ishlashda kerak boʻladigan usullar: 
1. Yumaloqlik – bu parcha loydan shar yasash, unga olcha, olma kabilar 
shaklini berishdir. 
2. Bir boʻlak loydan kaftda aylana harakatlar bilan shar yasaladi. 
3. Shar yasash, soʻngra uzunasiga harakatlar bilan uni tuxum, ustun kabilarga 
aylantirish. 
4. Yassilash – sharchadan yassi non yasaladi, qoʻlning holati doimo oʻzgarib 
turadi. 
5. Yumoloq shaklga keltirilgan shar boʻlagining bir qismi choʻziladi. 
6. Surish (yamash) orqali buyumning ayrim qismlarini oʻzaro biriktirish. 
Loy va plastilin bilan ishlash mashgʻulotlarini tashkil etish va ish joyini 
bekam-u koʻst jihozlanganligi muhim ahamiyatga egadir. SHuni qayd etish 
lozimki, Oʻzbekistonning issiq iqlim sharoitida narsalar yasash boʻyicha amaliy 
mashgʻulotlarni loydan bajargan ma’qul, chunki plastilindan yasalgan narsalar 
issiqda oʻz shaklini tez yoʻqotadi. 

---

138 
Ishni oddiy predmetlar: sabzavot-mevalarni yasashdan boshlash kerak. Bunda 
tayyor namuna yoki rasm boʻyicha ishlashni taklif etish mumkin. Oʻquvchilar 
narsalarni yasash usullarini egallab olganlaridan soʻng oʻyinchoqlar, badiiy bezakli 
dekorativ idishlarni yasashga oʻtishlari mumkin. 
 
 
12 — MAVZU. Gazlama bilan ishlash darslarini tashkil etish 
metodikasi