Texnologiya umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 5-sinfi uchun darslik

21-§.
YUMSHOQ SIMLARGA ISHLOV BERISH
Simlarni egish, bukish yо‘li bilan har xil shaklga keltirish mumkin. Simlarning bu 
xususiyatlaridan foydalanib kо‘plab buyumlar, asboblar, ilgaklar, tunuka qutichalar-
ning gardishlari, har xil geometrik shakllar, prujinalar, otvyortka va chizg‘ich kabilar 
tayyorlanadi.
7-amaliy mashg‘ulot. 
Yumshoq simlardan halqa hosil qilish.
jihozlar: 
chilangarlik dastgohi, asbob-uskuna va moslamalar, diamet ri 
5–6 
mm
li yumshoq sim, namunalar, ko‘rgazmali qurollar. 
Ishni bajarish tartibi:
1. Simlardan о‘tkir jag‘li ombur bilan keragidan 10–15 
mm
uzunroq о‘l-
chamdagi zagotovka qirqib oling.
2. Qirqib olingan zagotovkani tortib tо‘g‘rilash uchun tiskiga yumaloq moslamani 
mustahkam qilib qotirib olib, zagotovkani tortib tо‘g‘rilang (79-rasm, a). Bu ishni 
max sus yog‘och moslamalar orasidan о‘tkazib, ombur yordamida tortish orqali ham 
bajarishingiz mumkin (79-rasm, b).
3. Simlardan halqa hosil qilishda yumaloq jag‘li omburlardan foydalaning. Ombur 
jag‘larining yо‘g‘on-ingichkaligiga qarab hosil bо‘ladigan halqalarning diametri tur-
licha bо‘lishiga e’tibor qarating (80-rasm).
4. Halqalarning sifatli chiqishi uchun simlarning uchini ombur jag‘lari orasiga olib 
qisib chiqing (simning uchi ombur jag‘laridan о‘tib ketmasligi kerak).
5. Katta о‘lchamli (ombur jag‘lari diametridan katta о‘lchamli) halqalarni hosil 
qilishda simlarni yumaloq jag‘li omburlar bilan ketma-ket egib chiqing (80-rasm).
6. Halqalarni hosil qilish ishlarini yumaloq moslama yordamida tiskilardan 
foydalanib ham hosil qilish mumkin (81-rasm).
a) b)
79-rasm.
Zagotovkani tiskida tо‘g‘rilash.

---

67
67
7. Halqalarni zamonaviy asboblar orqali ham hosil qilishingiz mumkin. Bunda 
dastaki truba bukkichdan foydalanib diametri 8 
mm
li halqa tayyorlang (82-rasm).
Truba bukkichdan diametri 6, 8 va 10 
mm
li simlarni turli graduslarda (90
0
, 180
0
, 
360
0
) doirasimon shaklga keltirishda foydalaniladi (83-rasm).
83-rasm.
Dastaki truba bukkich 
asbobi diametrlari.
82-rasm.
Dastaki truba bukkichda halqa 
hosil qilish jarayoni.
a)
b)
d)
6 
mm
8 
mm
10 
mm
e)
f)
80-rasm. 
Yumaloq jag‘li omburdan foydalanib halqa tayyorlash usuli.
81-rasm. 
Moslamalardan foydalanib halqa hosil qilish.
6 mm
8 mm
10 mm

---

68
68