Texnologiya umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 5-sinfi uchun darslik

CHIGITNI QOPLAB 
TURADIGAN MOMIQ 
QISMI
IPAK QURTIDAN
AJRALIB
CHIQADIGAN
INGICHKA IP
HAYVONLARNING
TUKLI QOPLAMASI
HAYVONLARDAN OLINGAN
TABIIY TOLA
KIMYOVIY
O‘SIMLIKLARDAN OLINGAN
TABIATDA MAVJUD BO‘LGAN TOLA
O‘SIMLIK 
TANASI
ZIG‘IR
PAXTA
IPAK
JUN
TABIIY
O‘SIMLIKLARDAN 
OLINADIGAN
TOLALAR
HAYVONLARDAN 
OLINADIGAN
TOLALAR
SUN’IY
SINTETIK
TOLALAR

---

130
130
Paxta tolali
gazlamalar o‘zining mayinligi, yumshoqligi, havo o‘tkazuvchanligi 
hamda chidamliligi bilan ajralib turadi. Tabiiy tola bo‘lgani uchun tez g‘ijimlanadi. 
Yuvganda bo‘ylama ipi bo‘yicha kirishadi. Gazlamani nam holatida dazmollash 
tavsiya etiladi. Yuqori chidamlilik, sitilmaydigan xususiyatga ega. Paxta tolali 
gazlamalardan, asosan, yengil kiyimlar hamda ichki kiyimlar, yotoq jildlari tikiladi.
Zig‘ir tolali
 
gazlamalar paxta tolali gazlamadan o‘zining chidam liligi, kam 
kirishuvchanligi, kam cho‘ziluvchanligi bilan ajralib turadi. Zig‘ir tolali gazlama 
biroz og‘ir, to‘qilishi qalin bo‘lsa-da, usti silliq va yaltiroq bo‘ladi. Tez g‘ijimlanadi 
va oson dazmollanadi. Zig‘ir tolali gazlamalardan yengil kiyim bilan birga dasturxon, 
sochiq, salfetkalar tikishda foydalaniladi.
Каnоp o‘simligi
Тоlа
Gаzlаmа ishlаb chiqаrish jаrаyoni
Gаzlаmа
Тo‘qilishi
Таyyor gаzlаmа
Тo‘qimа ipdan
burаmа hоsil bo‘lishi
Gаzlаmаgа ishlоv 
bеrish
Тоlаning 
tоzаlаnishi
Хоm gаzlаmа
Тоlаgа dаstlаbki 
ishlоv bеrish
Тo‘qimаchilik 
dаstgоhi (ipning 
to‘qilishi)

---

131
131
Iplar
Tikuvchilikda ishlatiladigan iplar tabiiy, sintetik va sun’iy tolalardan ishlab 
chiqariladi. Ust kiyim va ichki kiyimlarni tikishda, asosan, paxtadan yigirilgan 
kalava iplar ishlatiladi. Sintetik tolali gazlamalarni tikishda esa sintetik iplar 
qo‘llaniladi. Sanoatda 10, 20, 30, 40, 50, 60, 70, 80, 100 va 120-raqamli iplar 
ishlab chiqariladi. Ipning raqami oshgan sari ip ingichkalashadi. G‘altakka 
o‘ralgan iplarning uzunligi 200, 500, 1000 metrgacha yetadi. Ko‘ylak va ichki 
kiyimlik gazlamalarni tikishda 80, 60, 50-raqamli paxta iplar, 65–75-raqamli ipak 
iplar ishlatiladi. Kostumlik gazlamalarni tikishga 50, 40-raqamli paxta iplar va 
25-raqamli ipak iplar juda mos. Paltolik gazlamalarni tikishda 40–30-raqamli paxta 
iplar, 18-raqamli ipak iplar qo‘llaniladi.

---

132
132