Texnologiya umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 5-sinfi uchun darslik

Dukcha
– burchakli, shakldor chokli buyumlarni ag‘darib uchini chiqarishda 
ishlatiladi.
Q i z i q a r l i m a ’ l u m o t
Zаmоnаviy qаychining birinchi аjdоdi qаdimgi Мisr xаrо bаlаridаn tо-
pilgаn. Butun mеtаllаr bo‘lаgidаn yasаlgаn bu qаy chilаrning yarа tilish sаnаsi 
erаmizdаn аvvаlgi XVI аsrgа bоrib tаqаlаdi. Hоzirgi ko‘rinishdаgi qаychilаr 
esа Lеоnаrdо dа Vinchi tоmоnidаn iхtirо qilingаn.

---

143
143
Mustahkamlash uchun savol va topshiriqlar
1. Qo‘l ishlarini bajarishda ish o‘rni qanday tashkil etiladi?
2. Ish stolida to‘g‘ri o‘tirish qoidalarini aytib bering.
3. Qo‘l ishlarini bajarishda qanday asbob-uskunalar va mos lamalar kerak 
bo‘ladi?
4. Qo‘l ishlarini bajarishda qanday texnika xavfsizligi qoida lariga rioya 
qilinadi?
Texnika xavfsizligi qoidalari
1. Ishni boshlashdan avval ignalarning sifatiga ahamiyat bering. Uchi 
to‘mtoq, egilib qolgan, singan ignalarni tashlab yuboring. Kerakli ignani 
olib, qolganini idishga joylab qo‘ying.
2. Buyumni tikishda o‘ngdan chapga qarab boshlang. Igna va to‘g‘nag‘ichni 
og‘zingizga solmang. Kiyimingizga to‘g‘na mang. Maxsus yostiqchaga 
to‘g‘nab qo‘ying.
3. Qaychini ish stolining o‘ng tarafiga qo‘ying. Uzatganda bandi bilan uzating. 
4. Ish jarayoni tugagach, igna va to‘g‘nag‘ichlarni sanab, max sus idishga joy-
lashtiring. Qaychini g‘ilofiga joylash tiring.
Q i z i q a r l i m a ’ l u m o t
Birinchi po‘lаt ignа Хitоydа yasаl gаn. Erаmizdаn аvvаlgi III 
аsrdа аngishvоnа hаm Хitоydа kаshf etilgаn. Маvritаniya (qаdimgi Аf-
rikаning shimоli g‘аr biy hududlаri, hozirgi Jаzоirning g‘аrbiy hudu di 
vа Ма rоkаshning shаrqi) qаbilаlаri bu ixtirolаrni G‘аrbgа оlib bоrgаn. 
Ignаlаrning оmmаviy ishlаb chiqаrilishi mеха ni zа
tsiya lаshgаn sаnоаt 
yordаmidа 1785-yildа yo‘lga qo‘yilgаn.