Texnologiya umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 5-sinfi uchun darslik

T/r
Chоk turlаri 
Rasmli ko‘rinishi
1
Qaytma chok. 
Bu chok bir xil 
yiriklikdagi qaviqlarning uzluksiz 
qatoridan iborat bo‘ladi. Ignani 
o‘ngdan chapga yuritib, birinchi 
qaviq bilan shu qaviq yirikligidagi 
oraliq hosil qilinadi. Ikkinchi qaviqni 
tushirish uchun ip chapdan o‘ngga 
yotqizib, birinchi qaviq tugagan 
joydagi nuqtaga igna sanchiladi-da, 
qaviq yirikligida o‘ngiga chiqariladi. 
Uchinchi va undan keyingi qaviqlarni 
tushirishda ularning o‘zidan oldingi 
qaviq tugagan joyga igna sanchiladi. 
Qaytma chokni qaviqlar orasida ochiq 
joy qoldirib tiksa ham bo‘ladi
2
Suv chok
. Bir-biriga zich joylashgan 
qator qiya qaviqlardan iborat bo‘ladi. 
Bu chokni chapdan o‘ngga tomon
yoki o‘zidan oldinga qaratib yo‘naltirib 
tikish mumkin. Suv chokni tikayotganda 
ip doimo bir tomonda – chapda yoki 
o‘ngda bo‘lishi kerak. Tikayotganda 
ip yo‘nalishini o‘zgartirib bo‘lmaydi, 
chunki chokning tuzilishi buzilib 
qoladi
15-amaliy mashg‘ulot
Kerakli asbob va moslamalar: 
mulina ip, igna, qaychi, chambarak, 
qog‘ozga tushirilgan naqsh, qalam, chizg‘ich.

---

192
192
3
Iroqisimon chok
. Gazlamadan 
sug‘urib chiqarilgan ikkita ip izi 
bo‘ylab yoki ixtiyoriy konturli 
kashta gulining chizig‘idan tikiladi. 
Bunda kashta gulining tomonlariga 
navbatma-navbat igna sanchib, 
qaviqlar chapdan o‘ngga tomon 
joylashtirib boriladi. Gazlamaga 
igna sanchilgan joylar oralig‘i bir 
xil bo‘lishi kerak. Yo‘lning o‘rtasi 
bo‘ylab qaviqlar chalishib boradi. 
Har bir yangi qaviq oldingi qaviq 
ustiga tushadi
4
Yo‘rma chok.
Ba’zan ziy
chok ham deyiladi, chunki bu chok 
bilan gazlamaning chetlari tikiladi. 
Gazlamani teskari tomoniga 3–4 
cm
bukib, chok qaviqlari chapdan o‘ngga
tomon tikiladi. Chok qaviqlarining 
yirikligi bir xil bo‘lishi kerak
5
popop chok
. Chok bir-birining
ichidan chiqib keladigan uzluksiz
qator zanjir choklardan iborat. Bu
chokni gardishda va gardishsiz tikish
mumkin. Ikkala holda ham ignani o‘zi
tomon yuritib qaviq tushiriladi. 
Kashtani gardishsiz tikayotganda 
gazlama tortilib qolmasligini, chokni 
yumaloq shaklda bo‘lishini kuzatib 
borish kerak. Popop chokni siniq 
chiziq tarzida tikish ham mumkin. 
Bunday chokning teskari tomonidagi 
qaviqlari va o‘ng tomonidagi zanjirlari 
chokning o‘rta chizig‘idan navbatma-
navbat bir chapga, bir o‘ngga
joylashgan bo‘ladi
1
1
2
2 4-6 
mm
3
4
3
4
5
5
6
5

---

193
193
a)
b)
d)
Ipni gаzlаmаgа puxtаlаsh jаrаyoni.