Texnologik ta'lim yo'nalishi fanidan

4-rasm. Reysmusli dastgoh sxemasi va
uning umumiy ko‘rinishi.

400 mm dan qisqa, eni 50 mm dan ensiz va 300 mm dan yupqa zagotovkalarni qo‘lda surganda ular kesish asbobiga faqat turtkichlar yordamida, qiyshiq zagotovkalar esa shablonlar yordamida yo‘naltinladi (46-rasm). Randalash dastgohlarida zagotovkalarga bo‘ylamasiga yo‘nib shakl berish va chuqurcha o‘yish taqiqlanadi. Ishlov berilgan sirt egri chiqsa, stollarning pichoqlar valiga nisbatan turish holatini tekshirish kerak. Pichoqlar zagotovkani “urib yanchsa”, zagotovkaning ishlov berilgan sirti paxmoq bo‘lsa, kuysa pichoqlarni charxlash kerak; zagotovkaning ishlov berilgan yondash ikki sirti bir-biriga nisbatan to‘g‘ri burchakhosil qilmasa, yo‘naltiruvchi chizg‘ichni rostlash kerak.

Randalashda keskichning (stolning) to ‘g‘ri yo‘li ish yurishi deb, teskari y o ii esa salt yurish deb ataladi; Randalash dastgohlari universal, aniq, oddiytuzilishdagi dastgohlar bo‘lgani, ishlatiladigan kesuvchi asbob arzon turganligidan ular keng ko‘lamda ishlatiladi. Randalash dastgohlari ish unumining pastligi ko‘p keskich bilan ishlash orqali ma’lum darajada qoplanishi mumkin. Randalash dastgohlari guruhigabo'ylama randalash, ‘ndalang randalash, o'yish dastgohlari va universal dastgohlar kiradi. Bo‘ylama randalash dastgohlari, asosan, mashinalaming o‘rtacha va yirik detallarining tekis yuzalarini randalash uchun mo‘ljallangan. B o‘ylama randalash dastgohlari jumlasiga eng ko‘p tarqalgan ikki stoykali dastgohlar, bir stoykali dastgohlar, qirra randalash dastgohlari va portal dastgohlar kiradi.


Ikki  stoykali bo ‘ylama randalash dastgohlar
Ikki stoykali bo‘ylama randalash dastgohi tanavor dastgoh stoliga o ‘matiladi va mahkamlanadi, bu stol staninaning yo‘naltiruvchilarida ilgarilanmaharakat qiladi. Keskichlar supportlar ning keskich tutkichlariga mahkamlanadi, supportlarga esa vaqtivaqti bilan surish harakati berib turiladi. Poperechin ga joylashtirilgn supportlar yuqorigi yuzalami randalash uchun, stoykalarga o‘matilgan supportlar esa yon yuzalami randalash uchun xizmat qiladi. Randalash dastgohlarining yiriklarida poperechinaga o ‘matilgan ikkita support va har bir stoykaga bittadan o‘matilgan ikkita support - hammasi bo‘lib to ‘rtta support bo‘ladi. Ba’zi dastgohlaming poperechinasida bitta (yuqorigi) support va tayanchida bitta (yon) support bo‘ladi yoki faqat poperechinasida bitta support bo‘lib, yon supportlar bolmaydi. Surish yo'nalishi gorizontal yoki vertikal boMishi mumkin. Qiya yuzlami randalash uchun support burish qismi bilan ta’minlangan. Asosiy harakat stolga elektr dvigateldan tezliklar qutisi va staninaga o‘matilgan shesternyalar tizimi orqali uzatiladi. Oxirgi shestemya dastgohning stoliga pastki tomondan burab o ‘yilgan tishli reyka bilan tishlashgan bo‘ladi; yangi dastgohlarda reykaga shnek tishlashtirilgan bo‘ladi. Eng takomillashtirilgan randalash dastgohlarida gidravlik yuritma yoki pog‘onasiz rostlash elektrik yuritmasi bor. Dastgohlarda stolning yurishini reverslash (stolning yurishi yo‘naIishini o ‘zgartirish) uchun elektrmagnit mufitalar, gidravlkqurilmalar va boshqalardan foydalaniladi. Teskari (salt) yurish tezligi ish yurish tezligidan 1,5\2,0 marta katta. 

Stolning yurish yo'nalishi tiraklar vositasida avtomatik ravishda o ‘zgartiriladi, bu tiraklar randalanayotgan tanavorning uzunligiga qarab stolning tegishli joyiga mahkamlanadi. Keskichli supportlar ish yurishi tugagach yoki ish yurishi boshlanishi oldidan surish qutisi oraliq vintlaryordamida suriladi. Teskari yurishda keskichlaming orqa yuzalari randalanyuzaga ishlanmasligi uchun keskich tutkichlar maxsus qurilmalar vositasida ko‘tariladi.