Texnologik mashina va jihozlar

 
3. MASHINASOZLIK TEXNOLOGIYaSI VA LOYIHALASH ASOSLARI 
FANI 
Mashinasozlik texnologiyasi fanining asosiy hususiyatlari. Buyum va uning 
elementlari. Ishlab chiqarish jarayoni to’g’risida tushuncha. Texnologik jarayon 
to’g’risida tushuncha. Texnologik jarayonning tarkibiy elementlari.Donali ishlab 
chiqarish hususyatlari. Seriyali ishlab chiqarish hususiyatlari. Operatsiyani 
biriktirish koeffitsienti orqali ishlab chiqarish turlarini aniqlash. Ommaviy ishlab 

---

8 
chiqarish hususiyatlari. Mexanik ishlov berish usullarining (tokarli, narmali, 
frezerli) sxemalari.
 
Mexanik ishlov berishdagi aniqlik tushunchasi. Iqtisodiy va erishiladigan 
aniqlik. O’lchamni avtomatik va sinov usulda olish yo’llari. Aniqlikka ta’sir 
etuvchi omillar. DMAD texnologik tizimi xaqida tushuncha. Bikrlikning aniqlikka 
ta’siri. Turli xil ishlov berish sxemalarida bikrlikning aniqlikka ta’siri. Bikrlikni 
oshirish usullari. 
Tayyorlamani moslamaga o’rnatish xatoligini tashkil etuvchilari. Olti nuqta 
qoidasi. Asos turlari. Turli xil konfiguratsiyadagi detallarni asoslash. Asoslash 
xatoligi. Mahkamlash xatoligi. Moslama xatoligi. 
Dastgohning geometrik noaniqligining aniqlikka ta’siri. Dastgoh 
elementlari yeyilishining aniqlikka ta’siri. Doimiy xatolik va uni turlari. Tasodifiy 
xatoliklar. Umumiy xatolikni tashkil etuvchilari. 
O’lchamlarni taqsimlanish qonunlari. Me’erli taqsimlanish (Gauss) qonuni va 
uning hususiyatlari. Yoyilish egri chiziqlarining hususiyatlari. Gauss qonuning 
qo’llanilishi. Teng tomonli uchburchak (Simpson) qonuni. Ekstsentrisitet (Reley 
qonuni). Kompozitsion qonunlar. Aniqlikni nuqtali diagrammalar yordamida 
tekshirish. 
Ishlov berilgan yuzani asosiy belgilari. Ishlov berilgan yuzani makro- va 
mikrogeometriyasi. Yuza g’adir-budurligiga ta’sir etuvchi omillar. Ishlov berilgan 
yuzani fizik-mexanik hususiyatlari. Yuza g’adir-budurligi sinflari. 
Yuza g’adir - budurligiga ta’sir etuvchi geometrik sabablar. Yuza g’adir - 
budurligiga plastik va elastik deformatsiyalarini ta’siri. DMAD texnologik tizimi 
titrashining yuza g’adir - budurligiga ta’siri. Yuza sifatining detallarning 
yeyilishiga ta’siri. Yuza sifatining detallarning mustaxkamligiga ta’siri. Yuza 
sifatining detallarning korroziyasiga ta’siri. Tayyorlamani olish usulini tanlashdagi 
asosiy ko’rsatkichlari. Tayyorlamalarni olish usulini tanlashdagi iktisodiy 
hisoblar. Tayyorlamalarning asosiy turlari. quyma shakldagi tayyorlamalarning 
asosiy hususiyatlari. Mexanik ishlov berishdagi qo’yim. qo’yimlarining turlari 
qo’yimlarining kattaligiga ta’sir etuvchi omillar. Simmetrik qo’yimlarni aniqlash.
Nosimmetrik qo’yimlarni aniqlash. Asosiy tushunchalar va ta’riflar. Texnologik 
va yiguv o’lchamlar zanjirlari. Oxirgi zvenoning kerakli aniqligiga yetishishi.