Texnologik jihozlar va ularning ekspluatatsiyasi

Nazorat savollari

1. 
   Rolikli stendlarning turlari va ishlash tartibi qanday?
   
2. 
   Deselerometr qanday maqsadda ishlatiladi?
   
3. 
   Rul boshqarmasini diagnostikalash uchun qanday jihozlar qo’llaniladi?
   
4. 
   Uzatmalar qutisi texnik holatini qanday jihoz yordamida diagnostikalash mumkin?
   
5. 
   Orqa ko’prik texnik holatini aniqlashda qanday jihozdan foydalaniladi?
   
6. 
   Ilashish muftasi texnik holatini aniqlovchi asbobning tuzilishi va ishlash tartibi qanday?
   
7. 
   G’ildiraklarni o’rnatish burchaklarini diagnostikalashda qanday jihozlardan foydalaniladi?
   
8. 
   Avtomobil osmasi nima yordamida diagnostikalanadi?
   
9. 
   Shinalarni ajratish-yig’ish, ta’mirlash va muvozanatlash jihozlarini ta’riflab bering.
   

6-MAVZU. AVTOMOBIL VA UNING AGREGATLARINI AJRATISH-YIG’ISH, KO’TARISH-TASHISH, KO'TARISH-QARASH, NAZORAT QILISH, SINASH VA BOSHQA JIHOZLARI
REJA:
1.Ajratish-yig’ish, ko'tarish-tashish, ko'tarish-qarash, nazorat qilish va sinash jihozlari.
2.Rezbali va presslangan birikmalarni ajratish-yig’ish jihozlari.
3.Avtomobillarni ko'tarish-qarash qurilmalari.
4.Garaj domkratlari. Agregat va uzellarni ko'tarish-tashish qurilmalari.
5. Ag’dargichlar va konveyerlar.
6.Ta'mirlangan agregatlarni sinash va nazorat qilish jihozlari.
7. Bino va xonalarni yoritish, shamollatish, isitish va sovitish tizimlari
Adabiyotlar ro’yxati: A-4, A-5, A-6, Q-3
1. Rezbali va presslangan birikmalarni ajratish va yig’ish jihozlari
Echish-qotirish (mahkamlash) ishlari avtomobillarga TXK da, agregat va birikmalarning dastlabki qotirish holatini saqlash hamda yaroqsiz holga kelgan detallarni qotirish maqsadida bajariladi. Qotirilgan birikmalarning bo’shashishi ulangan detallarning bir-biriga nisbatan qo’zg’alish va urilish yuklamasi hosil bo’lishiga olib keladi. Natijada mexanizm bir maromda ishlamaydi xamda sinish xavfi paydo bo’ladi. Qotirish ishlari TXK ishlarining 18-20 % ni tashkil etadi. Ushbu ishlar bo’yicha mahoratni oshirish zamonaviy asbob uskunalarni qo’llashning eng optimal usullarini o’rganishdan iborat.

5.1-rasm. Avtochilangarning 1.187 87 rusumdagi 187-donali va 1.235 rusumli 235-donali asboblar to’plami

Agregat va birikmalarning detallari o’zaro rezbali bolt, shpilka, gayka, vint bilan mahkamlanadilar.
Rezbali birikmalarni qotirish ishlarini amalga oshirishda rezbaning eyilib ketishi va deformastiya bo’lishiga olib keladigan katta burovchi moment bilan tortish ruxsat etilmaydi.
Qotirish ishlari qo’l bilan va mexanizastiyalashgan asboblar yordamida amalga oshiriladi. Qo’l asboblariga (5.1-rasm) har xil kalitlar (ochiq, ustiga kiygaziladigan, almashtiriladigan va ochgichlar, buragichlar) kiradi.
Xizmat ko’rsatish jarayonini qulay bo’lishini ta’minlash uchun asboblar aravachasi (5.2-rasm) va harakatlanuvchi shkaflar (5.3-rasm) ishlatiladi.

5.2-rasm. 7-sekstiyali asboblar aravachasi	5.3-rasm. Asboblar uchun shkaf, mod.15.3407

Qotirish ishi sifatli bajarilishi uchun rezbali birikmalarni avtomobil ishlab chiqaruvchi zavod tavsiya etgan tortish momentini ta’minlash zarur. Quyidagi jadvalda st.30 va st.35 markali po’latdan tayyorlangan rezbali birikmalar uchun tortish momenti miqdori keltirilgan.

Rezbaning nominal diametri, mm	6	8	10	12	14	16	18	20	22	24
Qotirish momenti, N.m.	6-8	14-17	30-35	55-60	80-90	120-140	160-190	230-270	300-360	420-480

Rezbali birikmalarni nazorat qilish va qotirish ishlari ma’lum tortish momenti bilan amalga oshirish zarur bo’lsa, dinamometrik kalitlar (5.4-rasm) ishlatiladi. Dinamometrik kalit dastakli elastik sterjen, shkala va milldan tuzilgan.
Dvigatel kallagini mahkamlash ishlarini bajarishda avtochilangar asboblari to’plamlaridan va dinamometrik kalitdan (5.4-rasm), foydalaniladi.