Texnika xavfsizligi

3. Xotin-qizlar va o`smirlar mehnat faoliyatining xususiyatlari 
Hammaga  ma`lumki,  xotin-qizlar  deyarli  mehnat  faoliyatining  barcha  ko`rinishlarida 
faol  ishtirok  etadi.  Statik  ma`lumolar  qishloq  xo`jaligida 1  mln  dan ortiq  xotin-qizlar 
mehnat  qilishini  ko`rsatadi.  O`zbekiston  Respublikasi  Konstitutsiyasining  46-
moddasida  ayollar  va  erkaklarni  teng  huquqliligi  belgilangan.  Ularga  ta`lim  olishda, 
kasbiy  tayyorlanishda,  ishda,  mehnat  uchun  rag’batlanishda  va  xizmat  yuzasidan 
ko`tarilishida  teng  huquqiy  imkoniyatlar  beriladi.  SHunga  qaramasdan,  ayollar  ayrim 
hollarda ma`lum sharoitlarda sog’liqqa ziyonsiz bo`lgan erkak bilan bir xil ishni bajara 
olmaydi. Ayol organizmi o`ziga xos fiziologik xususiyatga ega bo`lganligi tufayli og’ir 
jismoniy  mehnatga,  ayrim  zararli  (chang,  titrash,  organizmni  qattiq  qizib  yoki  sovib 
ketishi  va  boshqalar)  moddalarning  ta`siriga  ta`sirchandir.  Bu  zararli  omillar  ta`siri 
ular organizmining homiladorlik kezlarida quyidagi o`zgarishlarga olib kelishi, salbiy 
asoratlarni  qoldirishi  (toksikoz,  bola  tushib  qolishi,  o`lik  tug’ilish  va  boshqalar)  bola 
tug’ish  funktsiyasining  buzilishi  (bola  ko`rmaslik),  avloddagi  o`zgarishlarga  (bolani 
erta tug’ilishi, nogironlik)ka sabab bo`lishi mumkin. 
Tibbiy  xulosaga  muvofiq,  homilador  ayollarning  ishlab  chiqarish,  xizmat  ko`rsatish 
me`yorlari kamaytiriladi yoki ular avvalgi ishlaridagi o`rtacha oylik ish haqi saqlangan 
holda  engilroq  yoxud  noqulay  ishlab  chiqarish  omillarining  ta`siridan  holi  ishlarga 
o`tkaziladi.    Albatta  shu  bilan  birga  xotin-qizlarning  katta  qismi  aqliy  mehnat  bilan 
bog’liq mehnat faoliyatlarda banddir.  
Ayollarni onalik vazifalaridan foydalanishi maqsadida quyidagi moddalarda ularga bir 
qator imtiyozlar beriladi: 
-homilador va bola tuqqan ayollarga ularning hohishiga ko`ra, homiladorlik va tug’ish 
ta`tilidan  oldin  yoki  undan  keyin  yoxud  bolani  parvarishlash  ta`tilidan  so`ng  yillik 
ta`tillar beriladi.  

---

 
52 
Ayollar  tuqqunga      qadar  70  kalendar  kun  va  tuqqanidan  keyin  56  kalendar  kun 
(tug’ish qiyin kechgan yoki ikki va undan ortiq bola tug’ilgan hollarda etmish kalendar  
kun) muddati bilan homiladorlik va tug’ish ta`tillari berilib, davlat ijtimoiy sug’urtasi 
bo`yicha nafaqa to`lanadi. O`zbekiston Respublikasining 1999 yil 14 aprelda qabul