Texnika fakultеti qalandarova gulzoda umarbekovna

3.2.TAJRIBA TAVSIFI

Tajriba usulida olingan osh qovoq murabboni yaxshi pishgan , iste’molga yaroqli, keng miqyosda eksport qilinishi va boshqa tarmoqlarda ham ishlatilishi kerak. Shu xossalariga ko’ra, laboratoriya sharoitoda turli xil usullarda tajribalar o’tkazilib murabbo olindi. .

Quyidagi tajribalarimizda mahsulotning kislotaliligiga qiyom miqdorini bog’liqligi, quruq modda miqdorini qovoq va qiyom nisbatiga bog’liqligi , qand miqdori qovoq qandligiga bog’liqligi, pishirish haroratini maxsulot chiqishiga ta’siri o’rganish kabi tajribalar olib borildi.
Tajriba 1
Qovoq murabbo kislotaliligini limon kislota miqdoriga bog’liqligi tajribasi.

Sirob miqdori		25	50	75	100	125	150
Qovoq murabbo kislotaligi	Bal qovoq	0,1	0,35	0,6	0,85	1,1	1,35
	Oshin qovoq	0,2	0,5	0,8	1,1	1,4	1,7

Tajriba 2
Quruq modda miqdorini qovoq va qiyom nisbatiga bog’liqligi

Qovoq pyure (gr)		300 gr	300 gr	300 gr	300 gr	300 gr	300 gr	300 gr	300 gr
Qiyom miqdori (gr)		100	150	200	250	300	350	400	450
Nisbati		3:1	2:1	3:2	3:2,5	1:1	1:1,25	1:1.3	1:1,5
Quruq modda miqdori %	Bal	50	55	60	65	70	75	78	81
	oshin	47	52	57	62	67	72	74	76

Tajriba 3
Murabbo qand miqdori qovoq qandligiga bog’liqligi

Qovoq qand miqdori %	Bal	7	8	9	10	11	12	13	14
	Oshin	4	5	6	7	8	9	10	11
Qand miqdori %	Bal	50	55	60	65	70	75	80	85
	oshin	47	52	57	62	67	72	77	82

Tajriba 4
Maxsulot quruq modda miqdorini pishirish vaqtiga bog’liqligi tajribasi

Vaqt , min		10	20	30	40	50	60	70	80
Quruq modda miqdori, %	Bal	10	15	20	25	30	35	40	45
	Oshin	5	10	15	20	25	30	35	40

Osh qovoq murabboning namligini aniqlash.
Mahsulotlar tarkibidagi namlikni doimiy massagacha quritish. 10mm li qopqoqli byuks tubiga 2 qavat doka joylashtirib, 105^oC da 1 soat davomida quritish shkafida quritamiz, eksikatorda sovutib analitik tarozida 0,001g aniqlikda tortamiz.
Byuksga 3...5g aniqlanayotgan mahsulot solib, qopqoq bilan yopib tarozda tortamiz. Qattiq mahsulotlarni oldindan maydalab, suyuq mahsulotlarni suv ham momida quruq qoldiq qolguncha bug‘latamiz. Byuksni qopqog‘ini ochib 105⁰S haroratga quritish shkafiga qo‘yamiz. 1 soatdan so‘ng byuksni eksikatorda sovutib, tarozida tortamiz. Keyingi quritish va tortishni byuksichadagi namuna bilan olib boramiz. 2 ta aniqlash orasidagi farq 0,001 g dan oshmasligi kerak.Byuksni qopqog‘ini yopib tarozida tortamiz.
Namlikni massali ulushi (W, %) quyidagi formulada hisoblanadi: 

Bu yerda: m₁-tekshirilayotgan namuna solingan byuksning qurishdan avvalgi og‘irligi, g;
m₂ – quritishdan keyingi og‘irligi, g;
m₀ – ichiga doka solingan byuksning og‘irligi, g;
100 – protsentda hisoblangan koeffitsient.
Quruq moddalar massali ulushini (SV, %) quyidagi formula orqali topamiz:



Umumiy kislotalikni aniqlash
Kerakli asboblar va reaktivlar: Pipetka. Byuretka. Kolbalar. Kimyoviy stakan. Fenoftalein eritmasi. Distillangan suv. Mahsulot namunasi. 0,01 n NaOH eritmasi.
Ishni bajarish tartibi:
Umumiy kislotalilik mahsulotning barcha nordon moddalarini titrlashga sarflangan ishqorning miqdoriga teng. Ko’p hollarda umumiy kislotalilikni aniqlashda quyidagi usuldan foydalaniladi:
Mahsulotdan 20 g namuna o’lchab olinadi va bu namunani issiq distillangan suv bilan chayqab, hajmi 250 ml -li o’lchov kolbasiga quyiladi. Kolbaning 3-4 hajmiga 80°C haroratli distillangan suv solinadi va 30 minut davomida tindirib qo’yiladi. Vaqti-vaqti bilan kolba chayqab turiladi, so’ngra oqar suv tagida xona haroratigacha sovutiladi, kolbaning belgisiga distillangan suv bilan to’ldiriladi va qopqog’i yopilib, yaxshilab aralashtiriladi. Mahsulot quruq filtrdan stakanga o’tkaziladi. Pipetka bilan hajmi 200-250 ml li kolbaga 5 ml filtrat o’lchab olinadi. Ustiga 2-3 tomchi 1% li fenoftalein (spirtli) eritmasi tomiziladi va 0,1 n ishqor eritmasi bilan titrlanadi. Umumiy kislotalilik X quyidagi tenglama yordamida aniqlanadi:

Bu erda, у - titrlanishga sarflangan 0,1 n ishqor eritmasining hajmi, ml;
У₁ - titrlashga olingan eritma hajmi, ml;
У_o - namuna etkazilgan hajm, ml;
M - tekshirishga olingan tortim miqdori (suyuq mahsulotlar uchun hajmi), g/ml; K - mos kislota uchun hisoblash koeffitsienti. Olma kislotasi uchun - 0,0067; Limon kislotasi uchun - 0,0064; Sirka kislotasi - 0,0060; Sut kislotasi uchun - 0,0090 Vino kislotasi uchun - 0,0075
Suyuq mahsulotlarning umumiy kislotaliligini aniqlash uchun 250ml li o’lchov kolbasiga pipetka bilan 25 ml suyuq mahsulot o’lchab olinadi. Kolbaning belgisigacha distillangan suv bilan to’ldiriladi, yaxshilab aralashtiriladi, so’ngra boshqa kolbaga 50 ml miqdorida titrlash uchun ajratib olinadi.

3. 
   OLINGAN NATIJALAR XULOSASI
   

OLINGAN NATIJALARNI ISHLAB SHIQARISHGA TADBIQI
Murabbo meva hamda shakar qiyomidan tayyorlangan shirinlik. Bunda meva yoki uning bo’laklari butun qiyom bo’yicha bir xil taqsimlangan va butunligicha bo’lishi lozim.



1-sxema. Qovoq murabbo ishlab chiqarish texnologik sxemasi.
1-yashiklarni to’kish jixozi; 2- elevator; 3-transporter elevator; 4-kalibrovka jixozi; 5-yuvish jixozi; 6-inspeksiyalash transportyori; 7-ikki yarusli transportyor; 8-mevalarni o’rtasida uruflar joylashgan qismidan tozalash va bo’laklarga kesishjixozi; 9-mevalarni kimyoviy usulda tozalash agregati; 10-blanshirovatel; 11-saralash transportyori; 12-tuplagich; 13-mevalarni idishlarga joylash jixozi; 14- vakuumli maxkamlagich jixozi; 15-avtoklavlar; 16-djem va vareya tayyorlash vakuum-buflatish stansiyasi.
Meva va sabzavotlardan shakar qo’shilgan konservalar ishlab chiqarishdagi texnologik sxemaga ko’ra bajariladigan texnologik jarayonlar va uskunalar quyidagilardan iborat:
Inspeksiyalash jarayoni:

Qovoq ishlab chiqarishga qabul qilish vaqtida pishib yetilish darajasiga va texnik shartlarga bog’lik xolda navlarga ajratiladi.

Qovoqlarni yuvish jarayonlari

1- rama, 2- elektrodvigatel, 3-zadvijka, -elak, 5-bunker, 6- shtanga, 7-qollektor, 8-sharnirli podveskalar, 9-val, 10-ekssentrik mexanizm, 11-kamar, 12- togora.
3 -rasm. Mevalarni yuvish mashinasi A9-КM2S.
Mevalar uruflarini ajratish jarayonlari

1-korpus, 2- kojux kopkok, 3- trubali stanina, 4- danaklarni tutib qoluvchi baraban, 5-qabo’l qilish bunkeri, 6-rostlovchi mostlama, 7-rama.
4-rasm Mevalar urufini ajratish jixozi
Shakar qo’shilgan mahsulotlarni qynatish jarayoni