Texnik tizimlarda axborot texnologiylari

Axborot konturi.
Boshqaruvchi qism boshqariluvchi jarayonga muayyan ta’sir ko'rsatadi. 
Boshqaruvchi qism boshqaruvni amalga oshirishi uchun undan boshqariladigan jarayonni 
boshqarish maqsadida aniq holatini qiyoslash talab etiladi, chunki shu bois boshqariladigan 
jarayon boshqaruvchi qismga ta’sir ko'rsatadi. Ikkala qismning bir-biriga o‘zaro ta’siri axborotni 
uzatish shaklida amalga oshiriladi. Shu tariqa boshqaruv tizimida doimo yopiq axborot konturi 
mavjud bo‘ladi (3.2-rasm). 
3.2-rasm. Boshqarish jarayoni 
Boshqarish tizimining ishlashi.
Boshqarish tizimining ishlashi (3.3-rasm) axborot bazasida, 
oldiga qo'yilgan maqsadga muvofiq holda boshqariladigan obyekt, uning kirish va chiqishlari 
(1,2,4-aloqalari) holati bo'yicha amalga oshiriladi (6). Obyektni boshqarish boshqaruvchi ta’simi 
uzatish yo'li bilan amalga oshiriladi (3). Tashqi m uhit bilan aloqa tizimi strelka bilan 
ko'rsatilgan (5). Boshqarishning asosiy tamoyili - teskari aloqa tamoyilidir (yopiq sikl bo'yicha 
boshqarish). 
Boshqarish jarayoni muayyan maqsadga erishishga yo'naltirilgan. Shundan kelib chiqib, 
boshqarish jarayonini boshqariladigan obyektdagi jarayonga muvofiq keluvchi maqsad va hajm 
o'rtasidagi farqni kamaytirishga intilish sifatida ко 'rib chiqish mumkin. 
Boshqaruvchi qism
Boshqariluvchi qism
Boshqaruvchi qism
Boshqariluvchi qism
Boshqaruvchi tizim 
Tashqi muhit 
3.3-rasm. Boshqarish tizimi 
y 
x 
1 
3
4
2
7 
5
6

---

AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA JARAYONLARNI MATEMATIK MODELLASHTIRISH 
Boshqarish tizim ining ishlashi tasodifiy yoki m uttasil ta’sirlar manbayi bo'lgan tashqi m uhit 
bilan o‘zaro ta’sir sharoitlarida ro'y beradi, ular boshqarish obyekti chiqishida ham, boshqaruv 
jarayoni kechishida ham kamchilik paydo bo'lishi mumkin. Boshqarish jarayonida to‘g‘ri va 
teskari aloqa kanallari bo‘yicha tizimning boshqaruvchi va boshqariluvchi qismlari o‘rtasida 
axborot almashinuvi kechadi. Oldiga qo'yilgan maqsadlarni bajarish uchun tizimning 
boshqaruvchi qismi boshqariluvchi obyektga axborot uzatishning to‘g‘ri kanali bo'yicha 
boshqaruvchi ta’sirlar jo‘natadi. Teskari aloqa kanali bo'yicha boshqariluvchi obyektdan 
boshqarish jarayoni holati va boshqaruvchi ta’sir bajarilishi natijalari haqida axborot kelib 
tushadi. 
Tizimning boshqaruvchi qismi kirishida keladigan axborot ta’sir ko'rsatadi. U boshqarish 
obyektidan (masalan, xomashyo, materiallar keltirilganligi haqidagi ma’lumotlar) tashqaridan (7) 
hamda ichkaridan (1,2,4) olingan ma’lumotlarni o‘z ichiga oladi. 
Ko'rilganlardan kelib chiqilsa, boshqarish mohiyatini boshqariluvchi obyektga boshqaruvchi 
ta’sir ko'rinishida yetkaziluvchi qarorlar qabul qilish uchun barcha kelib tushuvchi axborotni 
tizimning boshqariluvchi qismida qayta ishlash, deb izohlash m umkin.