Texnik tizimlarda axborot texnologiylari

Internet yordamida to’lovlarni amalga oshirish, torg.uz portali. 
Internetning paydo bo`lishi bilan birga biz bir lag`zada 
so`nggi bija ma`lumotlari, on-line magazin, mobil aloqa 
kompaniyalarinig doyima yangilanib va kengayib borayotgan 
hizmatlari, Internet provayderlari, IP-aloqa va boshqa turdagi 
minglab saytlaridan fiydalanish imkoniyatiga egamiz. Bunday 
qulaylik tovar va hizmatlar uchun tunu kun to`lovlarni amalga 
oshirish 
uchun 
zamin 
yaratadi. 
Internet 
millionlab 
foydalanuvchilarining har biriga yirik auditoriyani yaratdi. 
Internet bugungi kunda butun jahon erkin bozoriga aylandi, 
elektron to`lov tizimlari esa sotuvchi va haridorlarning bir 
lag`zada 
hisob-kitobi 
uchun 
imkoniyat 
yaratadi.
1998 yil 24 noyabrda Internet tizimida tovar va hizmatlar 
bozori ishtirokchilari o`rtasida hisob-kitoblarni havfsiz real vaqt 
oralig`idaravishda amalga oshirish, shuningdek hususiy pul 
o`tkazmalarini amalaga oshirish imkoniyatini beruvchi WebMoney Tranfer elektron to`lov tizimi 
o`z 
faoliyatini 
boshladi.
WebMoney Tranfer – bu elektron hisob tizimi bo`lib, unda barcha foydalanuvchilar universal 
hisob birliklari bilan ayira boshlashlari mumkin: WebMoney (WM) titul belgilari bilan. WM titul 
belgilari bilan Internet tizimida tovar va hizmatlar uchun to`lov sifatida qabul qilinishi mumkin, 
undan tashqari WM titul belgilarini keng tarqalgan WM ayira boshlash shahobchalari orqali 
bank yoki pochta o`tkazmalariga, boshqa titul belgilariga ayira boshlash mumkin. O`z 
kompyuterida WM Keeper mujozlik dasturiy ta`minot tizimini ornatish bilan WebMoney 
Tranfer tizimi foydalanuvchisi maqomini oladi. Har bir WebMoney Tranfer tizimi 
foydalanuvchisi o`z shahsiy WM-hamyonni ochadi (yoki turli hildagi WM titul belgilari uchub 

---

AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA JARAYONLARNI MATEMATIK MODELLASHTIRISH 
bir necha hamyonlarni), bu hamyondan boshqa bir istalgan hamyonga tovar va hizmatlar uchun 
to`lov sifatida mablag`larni bir zumda o`tkazishi mumkin, yoki hususiy o`tkazmani amalga 
oshirishi mumkin. Bunda o`tkazma uchun foyiz – o`tkazma miqdoridan 0.8%, biroq mutanosib 
ravishda 
50 
dollardan oshmagan holda. Titul belgilarining hisobi, saqlanishi va bir zumda bir 
foydalanuvchining hisobidan boshqa foydalanuvchi hisobiga o`tkazilishi WM Keeper mujozlik 
dasturiy ta`minot tizimi tomonidan olib boriladi. WebMoney Tranfer tizimida moliyaviy va 
huquqiy 
kafolatni 
Tizim 
garant 
lari 
ta`minlaydi. 
Havfsizlik tadbirlari majmuasi foydalanuvchilarning mablag`laridan noqonuniy foydalanish 
holatlarinig oldini oladi va ma`lumotlarning sir saqlanishini ta`minlaydi. Mahfiy habarlar orqali 
boshqa foydalanuvchilar bilan yopiq muloqaat olib borish, shartnoma kismlarini muhokama 
qilish, to`lovlarni sharhlab borish mumkin. Amalda ko`rsatilganidek, WebMoney Tranfer 
tizimining himoyalanganlik darajasi boshqa to`lov tizimlarinikidan ko`ra ancha yuqori. 
WebMoney Tranfer tizimida foydalanuvchilar o`rtasidagi bahsli holatlarni hal etish 
uchun Hakamlik hizmati va foydalanuvchining hohish-istagiga qarab uning shahsini tasdiqlovchi 
elektron raqamli attestatlar beruvchi WM-attestatlash hizmatlari mavjud.