Texnik tizimlarda axborot texnologiylari

SET Comm q Comm * 2; 
 
MySqL paketi komandalariqisqacha asosiysi haqida 
MBBT MySqL quyidagi asosiy dasturlar va scriptlar bilan birga o`rnatiladi.

mysql

mysqlaccess

mysqladmin

mysqld

mysqldump

mysqlshow

isamchk

isamlog
safe_mysqld
 
Tashqi kalit maydonlariga INSERT yoki UPDATE yordamida kiritilayotgan qiymatlar 
 
ajdod kalitlariga oldin kiritilgan bo`lishi kerak. Tashqi kalit ixtyoriy satrini DELETE yordamida 
o`chirish mumkin. ANSI ta`rifi bo`yicha: tashqi kalit yordamida ilova qilinayotgan ajdod kalit 
qiymatini o`chirib yoki o`zgartirib bo`lmaydi. Bush uni bildiradiki buyurtmalar jadvalida 
buyurtmalarga ega buyurtmachini buyurtmachilar jadvalidan o`chirib bo`lmaydi. ANSI tarkibiga 
kirmagan ajdod kalit maydonlarini o`zgartirish yoki o`chirish qoidalari mavjud: 
1) 
CHeklangan (RESTRICT) o`zgartishlar. Siz (ANSI usulida) ajdod kalitlarda 
cheklangan deb ko`rsatishingiz yoki man qilishingiz mumkin. 
2) 
Kaskadlanuvchi (CASCADE) o`zgartishlar. Agarda ajdodkalitda o`gartish 
kiritsangiz, tashqi kalitda xudi shunday o`zgartishlar avtomatik yuz beradi. 
3) 
Bo`sh (NULL) o`zgartishlar. Siz ajdod kalitda uzgartirish kiritganingizda tashqi 
kalit maydonlari avtomatik NULL qiymat oladi (tashqi kalitda NULL qiymat ruxsat etilgan 
bo`lsa). 
Ob`ektni-relyatsion modellashtirish uchun amaliy qoidalar

Har bir saqlanuvchi sinf uchun ma`lumotlar bazasida o`zining jadvali mavjud. 

Ob`ektlarning sodda tipli (butun, simvol, satr va xokazo) maydonlariga ma`lumotlar 
bazasidagi mos jadvalning ustunlariga mos qo`yilgan. 

---

AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA JARAYONLARNI MATEMATIK MODELLASHTIRISH 

Ma`lumotlar bazasi jadvalining har bir satri saqlpnuvchi sinf nusxasiga mos keladi. 

Har bir ob`ektlar orasidagi «ko`pga-ko`p» turdagi bog`lanish jadval –bog`lovchini talab 
qiladi, xudi shundek ma`lumotlar bazasi «ko`pga-ko`p» turdagi ob`ektlari uchun shu talab 
qilinadi. 

Vorislik sinf va ostki sinfga mos keluvchi jadvallar orasidagi «birga-bir» munosabat 
yordamida modellashtiriladi.
Oldin ko`rilgan adreslar kitobini eslang. Masalan address va person jadvallariga ega 
bo`lsin, 2-2 rasmdagi kabi. 
2-2.
Adres kitobi amaliy dasturi ma`lumotlar modeli 
Dasturchilarga uchraydigan ravshan bo`lmagan muammo mavjuddir. Ob`ektga-
yo`naltirilgan dasturlashni relyatsion ma`lumotlarga qo`llash - eto, poluchiv bu ma`lumotlarni 
olib, darxol ob`ekt nusxasini yaratishdir. Amaliy dastur ma`lumotlar Bilan faqat ob`ektlar orqali 
ishlashi kerak. Ko`pginatraditsion dasturlash usullari, shu qatorda S, PowerBuilder va 
VisualBasic da dasturlash, yaratuvchi bazadan ma`lumotlarni olib, keyin qayta ishlashga 
asoslangan. Asosiy farq shundaki ma`lumotlar bazalarini ob`ektga-yo`naltirilgan dasturlashda 
siz mao`lumotlar Bilan emas, ob`ektlar bilan ishlaysiz.
2-3 rasmda ko`rsatilgan ob`ektli model, 2-2 rasmda ko`rsatilgan ma`lumotlar modeliga mos 
keladi. Ma`lumotlar bazasi har bir satri dasturiy ob`ektga aylantiriladi. SHunday qilib Amaliy 
dastur natijaviy to`plamni qabul qiladi va har qaytariluvchi satr uchun Address yoki Person 
Yangi nusxasini yaratadi. Eng qiyini yuqorida ko`rsatilgan muammoni xal qilish: qanday qilib 
amaliy dasturda odam va uning adresi orasida bog`liqlikni o`rnatish. Ob`ekt Person, albatta shu 
odamga tegishli ob`ekt Address ga ilovaga ega, lekin ob`ekt Address ni relyatsion baza person 
jadvalida saqlashmumkin emas. Ma`lumotlar modeli ob`ektlar orasidagi bog`lanishni tashqi 
kalitlar yordamida saqlaydi. Buning uchun person jadvaliga address_id kiritiladi. 

---

AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA JARAYONLARNI MATEMATIK MODELLASHTIRISH 
2-3.
 Adres kitobi sodda amaliy dasturi ob`ektli modeli 
Ob`ektli modelning ozgina murakkablashi bizning ob`ektlarimiz va ma`lumotlar modellari 
orasida moslikni o`rnatishda katta muammolarga olib keladi.
Masalan Person sinfi Entity avlodi va Company sinfi ham Entity avlodi bo`lsin. Entity ni 
Person dan yokiCompanynidan qanday ajratish mumkin? Yuqorida keltirilgan qoida faqat 
yo`llanmadir. Bazi xollarda asos sinf abstrakt bo`lib ma`lumotlar bazasida unga bog`liq 
ma`lumotlarga ega emas. Bu xolda bu sinf uchun ma`lumotlar bazasida ob`ekt mavjud 
bo`lmaydi. 
1.SQL tili imkoniyatlari. 
2.SQL ma’lumoti ta’riflari.
3.SQL da union, insert va expression amallari bilan tanishish.
4.SQL va yordamchi paketlarning vazifalari.
5.Ma’lumotlarni saqlashni tashkillashtirish masalalari va elementlari. 
6.
Qoidalar ombori, yechimlar shajarasini shakllantirish masalalari va muammolari.