|
1-Ma’ruza
“Texnik tizimlarda axborot texnologiyalari” fanining predmeti va vazifalari.
Аxborot tizimlari
.
Raqamli iqtisodiyot.
Reja
:
1.
Hozirgi jamiyatda axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining asosiy masalalari
va yo’nalishlari.
2.
O’zbekiston respublikasida AKT sohasidagi Davlat siyosatining asosiy
yo’nalishlari. AKTning rivojlanishi bo’yicha ijrodagi qonunlar, buyruqlar va
qarorlar.
3.
Ijtimoiy, moliyaviy sohalarda va boshqaruvda AKTning ro’li.
4.
Axborot tizimlarida boshqaruv tuzilmasining o’rni.
5.
Raqamli iqtisodiyot.
Tayanch iboralar:
Kommunikatsiya
Axborot
Tеxnologiyalari
Apparat
Konfiguratsiya
Interfeys
Telekommunikatsiya
Axborot texnalogiyalari va ularni turli xil sohalarda ishlatilishi
Axborot
texnologiyalari
maʼlumotlarni boshqarish
va
qayta
ishlash texnologiyalaridir. Odatda bu atama ostida kompyuter texnologiyalari
tushuniladi. Axborot texnologiyalari sohasida turli axborotni EHM va kompyuter
tarmoqlari orqali yigʻish, saqlash, himoyalash, qayta ishlash, uzatish kabi amallar
ustida ishlar olib boriladi.
Axborot texnologiyasi asosiy texnik vositalari sifatida
hisoblash- tashkiliy texnikadan tashqari aloqa vositalari – telefon, teletayp, telefaks
va boshqalar qo
ʻ
llaniladi.
Axborot texnologiyasi insoniyat taraqqiyotining turli bosqichlarida ham
mavjud bo
ʻ
lgan bo
ʻ
lsada, xozirgi zamon axborotlashgan jamiyatining o
ʻ
ziga xos
xususiyati shundaki, sivilizatsiya tarixida birinchi marta bilimlarga erishish va ishlab
chiqarishga sarflanadigan kuch energiya, xomashyo, materiallar va moddiy iste’mol
buyumlariga sarflanadigan xarajatlardan ustunlik qilmoqda, ya’ni axborot
texnologiyalari mavjud yangi texnologiyalar orasida yetakchi o
ʻ
rinni egallamoqda.
Axborot texnologiyalari industriyasi majmuini kompyuter, aloqa tizimi,
ma’lumotlar ombori, bilimlar ombori va u bilan boglik faoliyat soxalari tashkil
qiladi.
Bugungi kunda axborot texnologiyasini shartli ravishda "saqlovchi,
ratsionallashtiruvchi, yaratuvchi" turlarga ajratish mumkin. Birinchi turdagi
texnologiyalar mehnatni, moddiy resurslarni, vaqtni tejaydi. Ratsionallashtiruvchi
axborot texnologiyalariga chiptalar buyurtma qilish, mexmonxona xisob-kitoblari
tizimlari misol bo
ʻ
ladi.
Yaratuvchi (ijodiy) axborot taxnologiyalari axborotni ishlab chiqaradigan,
undan foydalanadigan va insonni tarkibiy qism sifatida o
ʻ
z ichiga oladigan
tizimlardan iborat.
Axborot texnologiyalarining xozirgi zamon taraqqiyoti hamda yutuqlari fan va
inson
faoliyatining
barcha
soxalarini
axborotlashtirish
zarurligini
ko
ʻ
rsatmoqda. Jamiyatni
axborotlashtirish
deganda,
axborotdan
iqtisodni
rivojlantirish, mamlakat fan - texnika taraqqiyotini, jamiyatni demokratlashtirish va
intellektuallashtirish jarayonlarini jadallashtirishni ta’minlaydigan jamiyat boyligi
sifatida foydalanish tushuniladi.
Darxaqiqat, jamiyatni axborotlashtirish - inson xayotining barcha jabxalarida
intellektual faoliyatning rolini oshirish bilan bogʻlik ob’ektiv jarayon xisoblanadi.
Jamiyatni
axborotlashtirish
respublikamiz
xalqi
turmush
darajasining
yaxshilanishiga, ijtimoiy yextiyojlarning kondirilishiga, iqtisodning o
ʻ
sishi hamda
fan-texnika taraqqiyotining jadallashishiga xizmat qiladi.
Jamiyatni axborotlashtirish jaraenini 5 asosiy yoʻnalishga ajratish mumkin:
mexnat, texnologik va ishlab chiqarish jarayoni vositalarini kompleks
avtomatlashtirish;
ilmiy tadkikotlar, loyixalash va ishlab chiqarish axborotlashtirish;
tashkiliy- iqtisodiy boshqarishni avtomatlashtirish;
axoliga xizmat koʻrsatish soxasini axborotlashtirish;
talim va kadrlar tayyorlash jarayonini axborotlashtirish.
Jamiyatda odamlar o
ʻ
rtasidagi aloqa faktori bo
ʻ
limlar oʻrtasidagi «ko
ʻ
prik» -
bu axborotdir. Demak, bilimni “o
ʻ
zi uchun” axborotga aylantirish mexanizimi
axborotli muxitini vujudga keltirishda aloxida o
ʻ
rin egallaydi.
Bugungi kunda ijtimoiy turli koʻrinishdagi axborotlar majmuasi keng va
rivojlangan bo
ʻ
lib ,uning jamiyatda tutgan o
ʻ
rni bexisobdir. Oxirgi davrda axborotli
muxitda katta o
ʻ
zgarishlar bo
ʻ
lib bormoqda. Ana shu o
ʻ
zgarishlar qogʻozsiz
texnologiya zaruriyatini keltirib chiqaradi. Bu yesa o
ʻ
z navbatida, EXM ning yanada
keng rivojlanishiga sabab bo
ʻ
ladi. Axborotli muxitning kelajakda inson xayotida
o
ʻ
rni va ahamiyati, bugungi holatdan ancha yuqori bo
ʻ
lishi uchun bajarilishi lozim
bo
ʻ
lgan vazifalar qo
ʻ
llamini kengaytirish talab etiladi..
Respublikamizda axborotlashtirish keng yo
ʻ
lga qoʻyilishi bilan undagi xar bir
fuqoroga kerakli paytda, kerakli miqdorda, kerakli sifatda olish imkoniyatlari
ochilmoqda. Respublikamizdagi viloyatlar, shaxarlar, tumanlarga qarashli
korxonalar, tashkilotlar va muassasalar zamonaviy kompyuter texnikalari bilan
jixozlanib, ular maxsus qurilmalar (teleforum tarmogʻi, modem va boshqalar)
yordamida axborotlarni uzatish va qabul qilish imkoniyatiga yega bo
ʻ
lmoqda.
Insonning iqsodiy, ekologik, siyosiy va boshqa soxalarda fikirlash doirasining
kengayishi axborotli muxitninig sifat va miqdor jixatdan oʻzgarishi, yangi xusiyatga
yega bo
ʻ
lgan axborotli muxitning kelib chiqishiga sabab bo
ʻ
lmoqda.
Demak axborotlashtirish vaqtinchalik tadbiq yemas, rivojlanishning zarur
vositasidir va axborotli muxitning hozirgi rivojlanish darajasidagi holatini
informatikasiz qo
ʻ
llab bo
ʻ
lmaydi. Axborotlarni tez, sifatli ygʻish saqlash, qayta
ishlash va uzatish kabi vazifalarni bajarishda hisoblash texnikasining xizmati
beqiyos ekaniga ishonch hosil qilmoqda. Iqsodiyotning boshqarishdagi o
ʻ
zgarishlar,
bozor munossabatlarga o
ʻ
tish buxgalteriya xisobini tashkil qilish va olib berishga
katta ta’sir ko
ʻ
rsatadi. Xisobning xalqaro tizimlarga o
ʻ
tishi amalga oshirilmoqda bu
uning uslubiyatini yangi shakillarini ishlab chiqarishni talab qilad. Buxgalteriya
xisobining axborot tizimi va uni kompyuterda ishlab chiqarishning tashkil qilishning
ananaviy shakillari katta o
ʻ
zgarishlarga uchragan. Xisobchidan korxona moliyaviy
xolatining ob’ektiv baholarini bilish, moliyaviiy taxlil usullarini egallash, qimmatli
qogʻozlar bilan ishlashni bilish bozor jarayonlarida pul mablagʻlar investitsiyalarini
asoslash va boshqalar talab qilinadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
