Texnik jihatdan tartibga solish tizimlarining sifatni boshqarishdagi o

39

S tandartlashtirish obyektlari

J_

Mahsulotlar

(xalq iste'moli tovarlari, ishlab chiqarish vositalari)

X omashyo va tabiiy yonilg'ilar

M ateriallar va oziq-ovqatlar

T ayyor buyumlar

B ir gumhdagi

mahsulotlaming

alohidajihatJari:

• 
  atamalar,
  belgilashlar,
  
• 
  paramctr va
  o'lchamlari;
  
• 
  texnik talablar;
  
• 
  nazorat usullari;
  
• 
  tamg'alash,
  qadoqlash, tashish va
  saqlash qoidalari
  

Xizmatlar (xo‘jalik, ishlab chiqarish)

M oddiy

N omoddiy (ijtimoiy-madaniy)

B ir guruhdagi xizmatlaming alohida jihatlari:

• 
  atamalar,
  
• 
  texnik talablar,
  
• 
  baholash usullari;
  
• 
  korxonalami
  sinflanishi;
  
• 
  xodimlarga talablar
  

_I.

• 
  Mahsulot hayotiy
  siklining alohida
  bosqichlariga mansub
  jarayonlar;
  
• 
  nomaterial ishlab
  chiqarish bilan bog'liq
  jarayonlar (statistik,
  bank, nashriyot
  faoliyati);
  
• 
  boshqaruv
  iarayonlari;
  
• 
  o'lchash jarayonlari;
  
• 
  axborotlami qayta
  shlash va hisoblash
  ;arayonlari;
  
• 
  himoyalash faoliyati
  ;arayonlari (insonlar,
  tabiat)
  

2 .3-rasm. Standartashtirish obyektlarining sinflanishi. 2.4.2. Standartlashtirishning maqsadi va prinsiplari

Standartlashtirish quyidagi maqsadlarda amalga oshiriladi:

• 
  mahsulotlar, jarayonlar, ishlar va xizmatlaming aholining hayoti,
  3og'lig'i va mol-mulkiga, atrof-muhit uchun xavfsizligi, resurslami
  tejash masalalarida iste'molchilarva davlat manfaatlarini himoya qilish;
  
• 
  mahsulotlaming o'zaro almashinuvchanligini va bir-biriga mos
  kelishini ta'minlash;
  
• 
  fan va texnika taraqqiyoti darajasiga, shuningdek, aholining hamda
  xalq xo'jaligining ehtiyojlariga muvofiq holda mahsulot sifatini hamda
  raqobat qila olish imkonini oshirish;
  
• 
  barcha turdagi resurslar tejalishiga ko'maklashish, ishlab chiqa-
  rishning texnik-iqtisodiy ko'rsatkichlarini yaxshilash;
  
• 
  i jtimoiy-iqtisodiy, ilmiy-texnikaviy dasturlar va loyihalami amalga
  oshirish;
  

40

• 
  tabiiy va texnogen falokatlar hamda boshqa favqulodda vaziyatlar
  yuzaga kelish xavf-xatarini hisobga olgan holda xalq xo'jaligi obyekt-
  larining xavfsizligini ta'minlash;
  
• 
  iste'molchilami ishlab chiqarilayotgan mahsulot nomenklaturasi
  hamda sifati to'g'risida to^Miq va ishonchli axborot bilan ta'minlash;
  
• 
  mudofaa qobiliyatini va safarbarlik tayyorligini ta'minlash;
  

- o'lchovlaming yagona birlikda bo^Mishini ta'minlashdir.
Standartlashtirishning asosiy tamoyillari quyidagilardir:

• 
  me'yoriy hujjatlami ij'timoiy, iqtisodiy, texnikaviy zarurati va
  maqbulligini inobatga olgan holda, ulami ishlab chiqish maqsadga mu-
  vofiqligi;
  
• 
  obyektlarga qo'yiladigan talablarni kelishib olish va me'yoriy huj-
  jatlami amalga joriy etish muddatlarini muvofiqiashtirish yo'li bilan
  metrologik ta'minlashni qo'shib hisoblab, o'zaro bog‘langan obyektlami
  standartlashtirishningkompleksligi;
  
• 
  me'yoriy hujjatlami fan va texnikani hozirgi zamon yutuqlariga,
  ilg'or tajribaga, qonun hujjatlariga muvofiqligini ta'minlash;
  
• 
  standartlashtirishning hamma bosqichlarida me'yoriy hujjatlami
  o'zaro bog'liqligini va kelishilganligi, boshqarishning barcha pog'ona-
  larida ulami o'xshash obyektlari uchun qaytadan ishlab chiqilmasligi;
  
• 
  amaldagi me'yoriy hujjatlar, standartlashtirish bo'yicha dasturlar
  va ish rejalari to'g'risidagi axborotlami oshkoraliligi;
  
• 
  ko'pchilik daxldor tomonlaming kelishuviga erishish asosida
  me'yoriy hujjatlami tasdiqlash;
  
• 
  me'yoriy hujjatlaming sertifikatlashtirish maqsadlari uchun yaroq-
  liligi;
  
• 
  standartlashtirish sohasida zamonaviy axborot tizimlari va texno-
  logiyalami qo‘llash va hokazo.