Texnik ijodkorlik va dizayn fanidan amaliy mashg`ulotlarni bajarish uchun uslubiy tavsiyal

Pap’e – mashe bilan ishlashni umumiy texnologiyasi. 
Birinchi navbatda 
suvni yaxshi shimib oladigan va tekis etishadigan qog`oz kerak bo`ladi. Bunday 
qog`oz gazeta qog`ozi, kleylanmagan yoki o`rash uchun mo`ljallangan qog`oz 
bo`lishi mumkin. Qog`oz etishtirish kraxmal yoki kleysteri yordamida amalga
oshiriladi. Uni bunday tayyorlaydilar: 3-4 qoshiq kartoshka unini 1 l suvda 
yaxshilab aralashtiriladi, aralashmani qaynash darajasiga etkazib, unga yog`och 
elimi quyiladi (1 l kraxmal) kleysterga (elimli bo`tqa) yarim stakan. Bo`tqa (elimi) 
ni past olovda 30-40 min. Qaynatiladi, muntazam aralashtiriladi. Agar yoningizda 
yog`och elimi bo`lmasa, bo`tqa (elimli) ni yanada onsonroq yo`l bilan yaxshilab 
aralashtirib (qumoqlar bo`lmasligi kerak) qaynatiladi. Sovigan to`tqa ishlatish 

---

45 
uchun tayyor. Ammo birinchi usul bilan tayyorlangan bo`tqa bilan etishtirilgan 
idishlar mustaxkamroq bo`ladi.
Pape – masheni etishtirish plastilindan yoki loydan yasalgan modellar kabi 
idishlar (kosa, likopcha, chashka) formasiga qarab ham etishtiriladi. Albatta, 
o`quvchida model’ yoki idishni o`zi bo`lishi kerak, unga qarab etishtirish ishlari 
amalga oshiriladi. 
Biror formaga birinchi qavatni (qog`ozni) yopishtirishdan oldin uning 
sirtiga vazelin yoki yog` surtiladi. Bu ish idish tayyor bo`lgandan so`ng, ya`ni 
qurigandan so`ng u formasidan oson ko`chish uchun o`rashga mo`ljallangan 
qog`oz parchalaridan yopishtirish maqsadga muvofiq bo`ladi. (suvga botirilgan 
bo`lishi kerak). Bu quyidagicha amlga oshiriladi: uncha katta bo`lmagan qog`oz 
bo`lagini (masalan: 20 x 25 sm), suv solingan idishga botiriladi va siqib olinadi, 
extiyotkorlik bilan mayda qog`ozchalarga bo`lib (2 x 2 sm), buyum modeliga 
yopishtiriladi. Keyingi qavat elimli bo`tqa (kleyster surtilgan gazeta 
qog`ozchalaridan iborat bo`ladi. Modelga yopishtirilgan har bir qog`oz parchasi 
barmoq bilan bosib, tekislanadi va yonidan keyingilar yopishtiriladi. Parchalar 
orasida joy qolmasligi kerak. Modelni egilgan joylarida mydaroq qog`oz 
ishlatilishi zarur. Ish jarayonida modelda ajinlar va taxlamlar xosil bo`lmasligini
tekshirib borish kerak. Gazeta qavatidan so`ng o`rash uchun mo`ljallangan qog`oz 
qavati keladi, va shu kabi takrorlanib, modelga 5-7 qavat etishmaguncha 
almashiladi. Agar pedagog ishni gruntlashni (levkas bilan) mo`ljallamagan bo`lsa, 
unda ishni bir xil rangdagi qog`ozdan boshlab, xuddi shu rangdagi qog`oz bilan 
tugatgani maqsadga muvofiq bo`ladi. Elimlash tugagandan so`ng, idishni yupqa 1 
qavat kleyster bilan surtib chiqiladi va quritish uchun tokchaga qo`yiladi. Quritish 
jarayoni sekin va tekis kechishi kerak, eng yaxshisi buni ochiq havoda qilgan 
yaxshi, 5-7 qavatli idish issiqlikdan uzoqdan 1-2 sutkada quriydi. Qurigandan 
keyin idish formadan olinib, levkal bilan ishlov beriladi. 
Pap’e – mashe usulida buyumlar tayyorlash uchun turli navli qog`ozlar
(Buyumlar o`rash uchun mo`ljallangan qog`ozlar, gazeta qog`ozi va oq qog`ozlar) 
ishlatiladi. Bundan tashqari un yoki kraxmal bo`tqalari, vazelin, turli donli 
qumqog`ozlar, guash va bo`yoqlardan foydalaniladi.