10.2. Ko‘krak qafasining kilesimon deformatsiyasi («tovuq ko‘kragi»)
Ko‘krak qafasining kilesimon deformatsiyasi
ham
rivojlanish nuqsoni
hisoblanadi. Ko‘krak devorchasining oldinga bo‘rtishini o‘zida namoyon etadigan
kilesimon deformatsiya voronkasimon deformatsiyaga qaraganda kamroq uchraydi
va ko‘krak qafasi barcha deformatsiyalarining 15 %ini tashkil qiladi. Kilesimon
ko‘krak deformatsiyaning bir nechta komponentlarini o‘z ichiga oladi, bunda
qovurg‘a tog‘aylarining zararlanishi bir yoki ikki tomonlama bo‘lishi mumkin,
ko‘krak suyagi esa pastki yoki yuqori bo‘limda oldinga chiqadi. «Tovuq» ko‘kragi,
shuningdek, bir tomonda tog‘aylarning botishi va boshqa tomonda bo‘rtishi yoki
ko‘krak
suyagining
aylanishi
rotatsiyasi
(aylanishi)
bilan
«aralash»
deformatsiyaning komponentlaridan biri bo‘ladi. Klinik amaliyotda pastki qovurg‘a
tog‘aylari hamda ko‘krak suyagining simmetrik bo‘rtishi varianti ko‘p uchraydi –
ko‘krak suyagi-tog‘ay ko‘rinishi kamdan kam holatlarda qovurg‘a tog‘aylarining
39
bir tomonlama bo‘rtishi bilan asimmetrik deformatsiya va juda kam holatlarda
aralash deformatsiya uchraydi. Yuqori yoki «dasta-tog‘ayli» deformatsiyaning
noodatiy variantida ko‘krak suyagi dastasi va yuqori qovurg‘a tog‘aylari oldinga
bo‘rtadi, ko‘krak suyagi esa bo‘rtadigan bo‘limlarga nisbatan botadi.
Etiologiya. Kilesimon deformatsiyaning
kelib chiqish sabablari
ma’lum emas.
O‘g‘il bolalarda qiz bolalarga qaraganda uch marta ko‘p uchragan holda, odatda, u
tug‘ilgandan yoki hayotning birinchi yili davomida ko‘rinadigan voronkasimon
ko‘krakdan farqli o‘laroq ko‘pincha bolalik va o‘smirlik yoshida namoyon bo‘ladi.
Klinika. Kilesimon deformatsiya bu patologiyaga ega bo‘lgan bemorlarning
uchdan birida belgilanadi va deyarli bemorlarning yarmida, u o‘sishda, pubertal
«t
e
zlashish» boshlangandan so‘ng namoyon bo‘ladi. «Tovuq ko‘kragi» deforma-
tsiyasiga ega bemorlarning 26 %ida ko‘krak qafasi deformatsiyasi oilaning boshqa
a’zolarida ham bor. Skolioz bilan birlashish darajasi, voronkasimon deformatsiya-
dagidek ularning – 15 %ida, 12 % bemorlarning esa oilasida skolioz mavjud.
Kilesimon ko‘kragi bo‘lgan kichkina bolalarda, ayniqsa, agar u skolioz bilan
birlashsa va deformatsiyaning juda og‘ir darajasiga ega bo‘lsa, Marfan sindromini
shubha qilish kerak.
Kilesimon deformatsiyada yurak-tomir tizimi tomonida, ko‘pincha o‘zgrishlar
kuzatilmaydi, shuning uchun ham operatsiya haqida qarorni qabul qilish faqatgina
deformatsiya og‘irligiga asoslanadi. Ba’zan bemorlar bo‘rtgan ko‘krak sohasida
ortiqcha sezuvchanlik va og‘riqqa shikoyat qilishlari mumkin, bu, odatda, lokal
jarohat bilan bog‘liq.
Davolash. Birinchi bo‘lib 1963-yilda qo‘llanilgan va hozirgi vaqtda tarqalgan
operativ metodlar to‘g‘ri mushaklarni ko‘krakning qolgan qismiga ko‘chirgan
holda ko‘krakning pastki bo‘limi va qovurg‘a tog‘aylarining (subperixondral)
rezeksiyasidan tashkil topgan. 1973-yilda butun ko‘krakni saqlagan holda, bo‘rtgan
qovurg‘a tog‘aylarini subperixondral rezeksiyasini ko‘zda tutuvchi usul taklif
qilingan. Uning oldga bo‘rtgan qismi old ko‘ndalang osteotomiya va orqa qismning
sindirilish yo‘li bilan to‘g‘rilanardi, bu ko‘krakni orqaga siljitish imkonini berardi.
Bu texnika bugun ham ajoyib natijalar bilan qo‘llanilishda davom etmoqda.
40
Do'stlaringiz bilan baham: |