Test (5-6 mavzu)

TEST (5-6 MAVZU)

1. 
   Sintaksis so’zi qanday ma’noni anglatadi?
   

1. 
   grеk tilidan оlingаn bо‘lib, lug‘аviy mа’nоsi tuzish dеgаn tushunchаgа tо‘g‘ri kеlаdi
   
2. 
   lotin tilidan olingan bo’lib, grаmmаtikаning bir qismi bо‘lib va gаplarning tovushi hаqidаgi tа’limоtdir
   
3. 
   grek tilidan olingan bo’lib, so’z shakllari haqidagi ta’limotdir
   
4. 
   nutq faoliyatida eng kichik ma’no anglatuvchi element
   

2. 
   Kichik sintaksis tarkibiga nimalar kiradi?
   

1. 
   matn
   
2. 
   morf va morfema
   
3. 
   so’z birikmasi va gap
   
4. 
   tovush
   

3. 
   … grammatikaning bir qismi bo’lib, unda kamida ikki mustaqil so’zlarning sintaktik bog’lanishi hamda matnlar o’rganiladi. Nuqtalar o’rniga to’g’ri javobni belgilang.
   

1. 
   morfemika
   
2. 
   sintaksis
   
3. 
   leksikologiya
   
4. 
   fonetika
   

4. 
   Gramatikaning yana qanday qismi sintaksis bilan uzviy bog’liq?
   

1. 
   fonetika
   
2. 
   leksikologiya
   
3. 
   morfologiya
   
4. 
   morfema
   

5. 
   Sintaksis nimalarni o’rganadi?
   

1. 
   sо‘z birikmаlаrini va gаp qurilishini
   
2. 
   grаmmаtik хususiyatlаri va gаp turlаrini
   
3. 
   gаp bо‘lаklаrini va bu bо‘lаklаrning о‘zаrо birikish yo‘llаrini
   
4. 
   mustaqil so’z turkumlari va modal so’zlarni
   

6. 
   Qaysi til hоdisаlаri hаm mоrfоlоgiyadа, hаm sintаksisdа о‘rgаnilаdi?
   

1. 
   olmoshlar
   
2. 
   so’z qurilmasi va uning tarkibi
   
3. 
   mustaqil so’z turkumlari va modal so’zlar
   
4. 
   kеlishiklаr va yordаmchi sо‘zlаr
   

7. 
   Bir biri bilan sintaktik jihatdan bog’langan, birinchi darajali predikativlik munosabatiga ega bo’lmagan, ikki yoki undan ortiq mustaqil so’zlar qo’shilmasi qanday nomlanadi?
   

1. 
   so’z birikmasi
   
2. 
   sintaktik bog’lanish
   
3. 
   gap tuzilmasi
   
4. 
   tobe bog’lanish
   

8. 
   Nimaga ko’ra gаpdаgi sо‘zlаr mа’nо tаlаblаrigа kо‘rа о‘zаrо turli sintаktik munоsаbаtlаrigа kirishаdi?
   

1. 
   so’zlar ma’no talabiga ko’ra
   
2. 
   gramatik munosabatga kirishishiga ko’ra
   
3. 
   sintaktik bog’lanishga ko’ra
   
4. 
   gap qurilishiga ko’ra
   

9. 
   Mа’nо vа grаmmаtik jihаtdаn о‘zаrо bоg‘lаngаn ikki vа undаn оrtiq mustаqil sо‘zlаr … dеyilаdi. To’g’ri javobni belgilang.
   

1. 
   sintaksis
   
2. 
   morfem bog’lanish
   
3. 
   so’z birikmasi
   
4. 
   gap qurilishi
   

10. 
    So’z birikmasi va so’zlarning anglatgan ma’nosiga ko’ra o’xshash tomoni qaysi?
    

1. 
   so’z birikmasi so’zlаr kаbi nоminаtiv аtаsh funksiyasigа egа
   
2. 
   so’z birikmasi so’zlаr nаrsа vа hоdisаlаrni ulаrning хususiyati bilаn birgа qо‘shib аtаydi.
   
3. 
   ikkalasi ham gаplаrdа prеdikаtivlik munоsаbаti bо’ladi (еgа-kеsim munоsаbаtidа ifоdа qilinаdi)
   
4. 
   so‘z birikmаsi tаrkibidаgi tоbе sо‘z hоkim sо‘z shаkligа mоs kеlishi
   

11. 
    Sо‘z birikmаlаri gаplаrdаn qanday хususiyatga ko’ra fаrq qilаdi?
    

1. 
   so’z birikmalari birinchi dаrаjаli prеdikаtivlik munоsаbаtigа egа bо‘lmаydi, gaplar esa bo’ladi
   
2. 
   gaplar nоminаtiv аtаsh funksiyasigа egа, so’z birikmasi esa yo’q
   
3. 
   gаplаr о‘z оhаng tuzilishigа egа, sо‘z birikmаlаridа bundаy хususiyat yo‘q
   
4. 
   sо‘z birikmаsi bir sо‘zdаn ibоrаt bо‘lishi mumkin, gаplаrdа kаmidа ikkitа mustаqil sо‘z bо‘lаdi
   

12. 
    So’z birikmasida nimalarni o’rgatadi?
    

1. 
   sо‘zlаrning о‘zаrо sintаktik аlоqаgа kirituvchi vоsitаlаr
   
2. 
   nоminаtiv аtаsh funksiyasi hamda nаrsа vа hоdisаlаrni ulаrning хususiyati bilаn birgа qо‘shib аtashni
   
3. 
   so’z va gaplar o’rtasidagi birinchi darajali predikativlikni
   
4. 
   sо‘z birikmаsi lеksik hоdisа, sо‘z grаmmаtik hоdisа ekanligini
   

13. 
    So’z birikmalari bir-biri bilan qanday birikadi?
    

1. 
   moslashuv
   
2. 
   bitishuv
   
3. 
   boshqaruv
   
4. 
   kelishik
   

14. 
    Moslashuvli birikish nima?
    

1. 
   sо‘zlаr hеch qаndаy qо‘shimchа vа yordаmchi sо‘zlаrsiz moslashib kеlishi
   
2. 
   so‘z birikmаsi tаrkibidаgi tоbе sо‘z hоkim sо‘z tаlаb qilgаn grаmmаtik shаklni оlishi
   
3. 
   so‘z birikmаsi tаrkibidаgi tоbе sо‘z hоkim sо‘z shаkligа mоs kеlishi
   
4. 
   so‘z birikmаsi tаrkibidаgi hokim sо‘z tobe sо‘z tаlаb qilgаn grаmmаtik shаklni оlishi
   

15. 
    Boshqaruvli birikish nima?
    

1. 
   sо‘zlаr hеch qаndаy qо‘shimchа vа yordаmchi sо‘zlаrsiz moslashib kеlishi
   
2. 
   so‘z birikmаsi tаrkibidаgi tоbе sо‘z hоkim sо‘z tаlаb qilgаn grаmmаtik shаklni оlishi
   
3. 
   so‘z birikmаsi tаrkibidаgi tоbе sо‘z hоkim sо‘z shаkligа mоs kеlishi
   
4. 
   so‘z birikmаsi tаrkibidаgi hokim sо‘z tobe sо‘z tаlаb qilgаn grаmmаtik shаklni оlishi
   

16. 
    Bitishuvli birikish nima?
    

1. 
   sо‘zlаr hеch qаndаy qо‘shimchа vа yordаmchi sо‘zlаrsiz moslashib kеlishi
   
2. 
   so‘z birikmаsi tаrkibidаgi tоbе sо‘z hоkim sо‘z tаlаb qilgаn grаmmаtik shаklni оlishi
   
3. 
   so‘z birikmаsi tаrkibidаgi tоbе sо‘z hоkim sо‘z shаkligа mоs kеlishi
   
4. 
   so‘z birikmаsi tаrkibidаgi hokim sо‘z tobe sо‘z tаlаb qilgаn grаmmаtik shаklni оlishi
   

17. 
    Sо‘z birikmаsining kоmpоnеntlаri nimadan iborat bо‘lаdi?
    

1. 
   mustaqil so’zlardan
   
2. 
   yordamchi so’zlardan
   
3. 
   kelishiklardan
   
4. 
   modal so’zlardan
   

18. 
    To’gri fikrni toping.
    

1. 
   sо‘z birikmаsi lеksik hоdisа, sо‘z grаmmаtik hоdisа
   
2. 
   yordаmchi sо‘zlаr, jumlаdаn, kо‘mаkchi sо‘zlаr, sо‘z birikmаsining kоmpоnеntlаridir
   
3. 
   qо‘shmа sо‘zlаrning kоmpоnеntlаri о‘rtаsidа grаmmаtik munоsаbаt mavjud, ulаr lеksik – sеmаntik mustаqilligini saqlab, bir bоsh urug‘u оlib, gаpdа bir sintаktik vаzifаni bаjаrаdi
   
4. 
   sо‘z birikmаsi nоminаtiv kаtеgоriya bо‘lsа, gаp kоmunikаtiv kаtеgоriyadir
   

19. 
    … gаp ichidа bir-birining kеtidаn kеlib bir nаfаs bilаn аytilаdigаn sо‘zlаr guruhidir.
    
    1. 
       turg’un so’zlar
       
    2. 
       predikativ so’zlar
       
    3. 
       sintagma
       
    4. 
       atributivli
       
20. 
    Rеlyativli sintаgmа qanday munosabat?
    

1. 
   bundа аniqlоvchi bо‘lаk аniqlаnmishning birоr bеlgisini kо‘rsаtаdi
   
2. 
   bu munоsаbаtdа izоhlоvchi (kеng mа’nоdа) bо‘lаk оbеktini bildirib kеlаdi
   
3. 
   bundа izоhlоvchi bо‘lаk hоkim bо‘lаk hаrаkаtning birоr bеlgisini kо‘rsаtаdi
   
4. 
   bu munosabatda biri ikkinchisini аniqlаb kеlish yo‘li bilаn bоg‘lаngаn bo’lib, belgisini ko’rsatadi
   

21. 
    Yunoncha “yozish san’ati” ma’nosini bildirib, hozirda tilshunoslik faning bir tildagi so’z tuzilishi, gapda so’zlarning o’zgarishi va birikishini o’rganadigan tilshunoslik bo’limining nomi nima?
    

1. 
   fonetika
   
2. 
   leksikologiya
   
3. 
   orfografiya
   
4. 
   grammatika
   

22. 
    Yozuvning qaysi turida so’zning grammatik va fonetik shakllari aynan berilmaydi, balki unda mazkur so’z anglatishi mumkin bo’lgan ma’no maxsus grafik belgilar orqali ifodalanadi?
    

1. 
   ieroglifli yozuv
   
2. 
   ideografik yozuv
   
3. 
   piktografik yozuv
   
4. 
   fonografik yozuv
   

23. 
    Grafika nimani o’rganadi?
    

1. 
   yozuv belgilarining vazifasi haqidagi fan
   
2. 
   so’z yasash to’g’risidagi fan
   
3. 
   talaffuz to’g’risidagi fan
   
4. 
   to’g’ri yozish haqidagi fan
   

24. 
    Orfografiya nima?
    

1. 
   yozuv belgilarining vazifasi haqidagi bo’lim
   
2. 
   talaffuz to’g’risidagi bo’lim
   
3. 
   so’z yasash to’g’risidagi bo’lim
   
4. 
   to’g’ri yozish haqidagi bo’lim
   

25. 
    Orfoepiya nimani o’rganadi?
    

1. 
   nutq tovushlari talaffuzini
   
2. 
   yozuv belgilarining vazifasini
   
3. 
   so’z yasash qoidalarini
   
4. 
   to’g’ri gapirish qoidalarini
   

26. 
    Yozuvning tarixiy bosqichlari to'g’ri tavsiflangan javob qaysi?
    

1. 
   piktografik – ideografik–fonografik yozuvlar
   
2. 
   transliteratsiya - transformatsiya – transkripsiya
   
3. 
   ierogliflar – piktogrammalar–fonogrammalar
   
4. 
   kalligrafik – stenografik –ideografik yozuvlar
   

27. 
    Quyidagi qaysi tillarning yozuvi o’lik hisoblanadi?
    

1. 
   qadimgi grek
   
2. 
   rus
   
3. 
   irland
   
4. 
   xitoy
   

28. 
    “Yozuvni o’rganish tajribasi (Grammatologiya asoslari)” asarining muallifi kim?
    

1. 
   I.E.Gelb
   
2. 
   A.A. Reformatskiy
   
3. 
   V.F.Ivanova
   
4. 
   V.V. Vinogradov
   

29. 
    Yozuvda talaffuz qilinmaydigan, ammo shakli bir xil, ma’nosi farqli so’zlarni bir-biridan farqlash uchun qo’llaniladigan belgilar qanday ataladi?
    

1. 
   determinativlar
   
2. 
   mustaqil fonemalar
   
3. 
   tovushlar
   
4. 
   intonatsiya
   

30. 
    O‘zbek tili tarixida qo‘llangan yozuvlar tarixiy davrlariga ko‘ra to‘g‘ri joylashtirilgan javob qaysi?
    

A) pahlaviy yozuvi – oromiy yozuvi – eski o‘zbek yozuvi

B) arab yozuvi – uyg‘ur yozuvi – lotin yozuvi

C) O‘rxun-Enasoy yozuvi – oromiy yozuvi –arab yozuvi

D) Oromiy yozuvi –O‘rxun-Enasoy yozuvi – arab yozuvi

31. 
    Uyg’ur yozuvining O’rxun-Yenisey yozuvi o’rnini egallashining asosiy sabablaridan biri…
    

1. 
   turkiy tillardagi singarmonizm hodisasini to’liq aks ettira olgan
   
2. 
   harflari oddiy va sodda bo’lib, hamma o’qiy olgan
   
3. 
   poleografik imkoniyatlari keng bo’lgan
   
4. 
   hamma o’qiy olgan
   

32. 
    Eng dastlabki paydo bo’lgan yozuv turi bu -?
    

1. 
   Oromiy yozuvi
   
2. 
   Ideografik
   
3. 
   Piktografik
   
4. 
   Fonografik
   

33. 
    Piktografik so’zining lug’aviy ma’nosi nima?
    

1. 
   Lotincha pictus - “rasm”
   
2. 
   Yunoncha pictus - “tasvir”
   
3. 
   Grekcha pictus - “surat”
   
4. 
   Xitoycha pictos - “chizmoq”
   

34. 
    Piktografik yozuvdan keyin paydo bo’lgan yozuv turi qaysi?
    

1. 
   Oromiy yozuvi
   
2. 
   Ideografik yozuv
   
3. 
   Piktografik yozuv
   
4. 
   Fonografik yozuv
   

35. 
    Yozuvda talaffuz qilinmaydigan, ammo shakli bir xil, ma’nosi farqli so’zlarni bir-biridan farqlash uchun qo’llaniladigan belgi qaysi?
    

1. 
   Finikiy
   
2. 
   Diografik
   
3. 
   Piktografik
   
4. 
   Determinativlar
   

36. 
    Fonografik yozuv qanday turlarga bo’linadi?
    

1. 
   Sillabik va bo’g’in
   
2. 
   Fonetik, grammatik va orfoepik
   
3. 
   Fonetik va fonematik
   
4. 
   Stenografiya va transkripsiya
   

37. 
    Qadimgi hind yozuvi devanagari qaysi yozuv turiga misol bo’la oladi?
    

1. 
   Fonografik yozuv
   
2. 
   Bog’in yozuvi
   
3. 
   Harf-tovush yozuvi
   
4. 
   Finikiy yozuv
   

38. 
    Ligature so’zining lug’aviy ma’nosi?
    

1. 
   Yunonchadan “bog’lanish”
   
2. 
   Lotinchadan “bog’lash”
   
3. 
   Grekchadan “bog’lash”
   
4. 
   Yunon-rimdan “bog’lanish”
   

39. 
    Finikiy yozuvi asosida qaysi yozuv paydo bo’lgan?
    

1. 
   Oromiy
   
2. 
   Uyg’ur
   
3. 
   Ieroglifik
   
4. 
   Ideografik
   

40. 
    Oromiy yozuvi asosida qaysi yozuv turi shakllangan?
    

1. 
   Oromiy
   
1. 
   Uyg’ur
   
2. 
   Grek
   
3. 
   Sog’d
   

41. 
    Xalqimiz 1929 –yilgacha qaysi yozuv turidan foydalanib kelgan?
    

1. 
   Oromiy
   
2. 
   Uyg’ur
   
3. 
   Rus
   
4. 
   Arab
   

42. 
    Qaysi yozuv turidan dunyonig 30% aholisi foydalanadi?
    

1. 
   Arab
   
2. 
   Uyg’ur
   
3. 
   Slavyan-kirilitsa
   
4. 
   Lotin
   

43. 
    Amaldagi lotincha o’zbek yozuvi imlo qoidalarini shakllantirishda qaysi prinsiplar amal qilgan?
    

1. 
   Fonetik, fonematik, morfologik
   
2. 
   Morfologik, semantik
   
3. 
   Morfologik, sinaktik, Grammatik
   
4. 
   Fonetik, semantik, fonematik
   

44. 
    Bu prinsip, aslida orfografiya qoidalarini emas grafik qoidalariini belgilaydi. Bu qaysi prinsip?
    

1. 
   Fonetik prinsip
   
2. 
   Analogiya prinsipi
   
3. 
   Grafik prinsip
   
4. 
   Simvolik prinsip
   

45. 
    Bu prinsip asosida tuzilgan imlo qoidalari so’zning ma’noli qismlarini, ular qanday talaffuz qilinishidan qa’tiy nazar, asliga mos ravishda yozilishni talab qiladi. Bu qaysi prinsip?
    

1. 
   Fonetik prinsip
   
2. 
   Analogiya prinsipi
   
3. 
   Grafik prinsip
   
4. 
   Simvolik prinsip
   

46. 
    Yozuvning maxsus turlari qaysilar?
    

1. 
   Stenografiya, tanskripsiya, transliteratsiya
   
2. 
   Ideografiya, piktografiya
   
3. 
   Transkripsiya, logografiya, stenografiya
   
4. 
   Ideografiya, ieroglifika
   

47. 
    Arxaik bosqich qaysi davrlarga to’g’ri keladi?
    

1. 
   VI – VII
   
2. 
   VI – IX
   
3. 
   VIII – X
   
4. 
   VII-IX
   

48. 
    Yana qaysi yozuvning o’zbek yozuvi tarixida o’ziga xos o’rni bor?
    

1. 
   Oromiy
   
2. 
   Uyg’ur
   
3. 
   Rus
   
4. 
   Arab
   

49. 
    Oromiy yozuvining ko’rinishlaridan bir sifatida eramizning III asrida Sosiniylar sulolasi hukmronligi davrida paydo bo’lgan. Bu qaysi yozuv?
    

1. 
   O’rxun-yenisey
   
2. 
   Uyg’ur yozuvi
   
3. 
   Pahlaviy yozuvi
   
4. 
   So’g’d yozuvi
   

50. 
    Eramizdan IV asrlarda oromiylarning arab tomonida assimiliyatsiya qilinishi natijasida qaysi yozuv yo’q bo’lib ketdi?
    

1. 
   Oromiy yozuvi
   
2. 
   So’g’d yog’dusi
   
3. 
   Uyg’ur yozuvi
   
4. 
   Braxma yozuvi