Termokimyoviy reaksiyalar va jarayonlar. Gess qonunining qo‘llanishi

Termokimyo qonunlari. Barcha termodinamik hisoblar termokimyo qonunlariga asoslangan. Termokimyoga oid ikkita qonun kashf etilgan bo'lib, birinchisi Lavuazye–Laplas qonuni va ikkinchisi Gess qonunidir. Bu qonunlar energiyaning saqlanish qonunidan kelib chiqadi.
Lavuaze–Laplas qonuni. Bu qonun fransuz olimlari Antuan Lavuaze (1743-1794) va P’er-Simon Laplas (1749-1827) ning 1779-1784 yillardagi hamkorlikdagi ishlari natijasida ochilgan. 1784 yilda Lavuazye va Laplas kashf etgan birinchi qonun quyidagicha ta’riflanadi:Moddaning oddiy moddalarga parchalanish (ajralish) issiqligi ushbu moddaning oddiy moddalardan hosil boʻlish issiqligiga son jihatdan teng, ammo ishora jihatdan qarama-qarshidir.
Masalan; С+2Н₂СН₄+74,9 kJ
СН₄С+2Н₂  74,9 kJ
Gess qonuni. Termokimyoning ikkinchi qonuni 1840 yilda rus kimyogari G.I.Gess (1802-1850) tomonidan kashf etilgan.Gess qonuni quyidagicha ta’riflanadi: Reaksiyaning issiqlik effekti sistemaning boshlangʻich va oxirgi holatlariga bogʻliq boʻlib, jarayonning borish yoʻliga bogʻliq emas.
Masalan; CO₂ ni ikki usulda hosil qilinsin.
Birinchi usul quyidagi ikki bosqichdan iborat bo'lsin:
a) C¹₂O₂CO110,5 kJ
b) C¹₂O₂CO₂283 kJ
jami: 393,5 kJ
Ikkinchi usulda reaksiyani bosqichsiz (bir yula) olib borilsin.
CO₂CO₂393,5 kJ
Demak, har ikki usulda CO₂ ning hosil boʻlishi issiqlik effekti 393,5 kJ ga teng.
Termodinamika nuqtai-nazardan kimyoviy reaksiyaning issiqlik effekti uning entalpiyasi H deb yuritiladi va u issiqlik effektiga teskari ishoralidir.
H  -Q H  -393,5 kJ
Gess qonunidan quyidagi xulosa kelib chiqadi: kimyoviy reaksiyalarning issiqlik effekti mahsulotlarning hosil boʻlish issiqliklari yigʻindisi bilan boshlangʻich moddalarning hosil boʻlish issiqliklari yigʻindisi orasidagi ayirmaga teng.