Termokimyoviy reaksiyalar va jarayonlar. Gess qonunining qo‘llanishi



Download 198,27 Kb.
bet7/8
Sana12.04.2022
Hajmi198,27 Kb.
#545103
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
6-dars

Born-Gaber sikli
Kristall panjaraning energiyasi – gaz holidagi kation va anionlardan bir mol kristall modda hosil boʻlgandagi energiyaga teng boʻladi. Bu kattalikni eksperimental yoʻl bilan aniqlab boʻlmaydi. Ammo uni Born-Gaber sikli boʻyicha hisoblash mumkin. Masalan:
+ =NaClqattiq+E

Naqattiq+0,5Cl2 gaz=NaClqattiq -414,2 kJ
Nagaz=Naqattiq-108,8 kJ
Na + =Nagaz-489,5 kJ
Clgaz=0,5Cl2 gaz-242,7∙0,5 kJ
Cl =Clgaz+ +369,2 kJ

Na +Cl =NaClgazE


Bundan
E=∆H -∆H -∆dissH -EM–IP=-414,2–108,8–0,5∙242,7–(-368,2)-489,5=-765,6 kJ/mol.
Ion bogʻlanishli qattiq moddalarning kristall panjara energiyasini hisoblashning bu metodi nemis olimlari Maks Born (1882-1970) va Frits Gaber (1868-1934) lar tomonidan ishlab chiqilgan.
Biologik sistemalarda turli xil jarayonlar sodir boʻlishi uchun albatta energiya zarur boʻladi. Bu energiya glyukozaning oksidlanishi natijasida ajralib chiqadi (ekzotermik jarayon):
C6H12O6+6O2+6CO2+6H2O; ∆H+ -2800 kJ
Leysin-glitsin (Ley-Gly) ning hosil boʻlishida esa energiya yutiladi (endotermik prosess):
Ley+Gly=Ley-Gly+H2O; ∆H=+ 25 kJ


Mavzuga oid masala va mashqlar
1. Quyidagi termokimyoviy reaksiya tenglamasidan foydalanib, 112 m3(n.sh.) metan yonganda ajralib chiqadigan issiqlik miqdorini toping.
CH4+2O2=CO2+2H2O; ∆H=-890kJ
Yechish: Reaksiya tenglamasini yozib, proporsiya tuzamiz:
CH4+2O2=CO2+2H2O reaksiya tenglamasi boʻyicha 1mol (22,4 l) metan yonganda 890 kJ issiqlik ajralib chiqadi, demak,

2. 1,12 l atsetilen yonganda 67,5 kJ issiqlik ajralib chiqadi. Atsetilenning yonish reaksiyasi tenglamasini tuzing va reaksiyaning issiqlik effektini hisoblang: J: -2700kJ.
3. C+O2=CO2; ∆H=- 393,5kJ reaksiya uchun 1,2 g koʻmir olingan boʻlsa, reaksiyaning issiqlik effektini toping. J: 39,35 kJ.
4. 30,4 g magniy yonganda 7,65∙102 kJ issiqlik ajralib chiqqan boʻlsa, magniy oksidining hosil boʻlish entalpiyasini hisoblang. J: - 603,95 kJ /mol.
5. TeO2(k) uchun = - 321,7 kJ /mol ga teng boʻlsa, 1 g tellur yonganda qancha issiqlik ajralib chiqishini hisoblang. J: 2,5 kJ.
6. Agar -986,2; ; -285,84 ma’lum boʻlsa,100 kg soʻndirilmagan ohak soʻndirilganda qancha issiqlik ajralib chiqishini hisoblang.
Yechish: ∆H0=∆H kJ/mol.

7. NaHq+H2O=NaOHerit+H2gaz reaksiyaning issiqlik effektini hisoblang.
kJ /mol; kJ /mol;
∆H = 285,84 kJ/mol. J: -126,69 kJ /mol.
8. Fe2O3 alyuminiy bilan qaytarilganda 213,37 kJ issiqlik ajralib chiqqan va bunda 25,49 g Al2O3 hosil boʻlgan. Fe2O3 ning hosil boʻlish issiqligi -816,72 kJ/mol ga tengligi ma’lum. Alyuminiy oksidining hosil boʻlish issiqligini toping. J: -1670,5 kJ.
9. Benzolning yonish reaksiyasi quyidagi tenglama bilan ifodalanadi:
C6H6+7,5O2=6CO2+3H2O - 3272,4 kJ.
CO2 ning hosil boʻlish issiqligi -393,9 kJ va H2O ning hosil boʻlish issiqligi -286,6 kJ ga tengligi ma’lum boʻlsa, benzolning hosil boʻlish issiqligini aniqlang. J: 49,2 kJ.
10. 1 mol atsetilen yondirilganda 1300 kJ issiqlik ajralib chiqdi. Agar CO2 (g) ning standart hosil boʻlish issiqligi 393,5 kJ /mol, suvniki 286 kJ /mol boʻlsa atsetilenning hosil boʻlish issiqligini toping.
Yechish: C2H2(g)+5/2O2(g)=2CO2(g)+H2O+1300 kJ
∆H= - dan -1300=393,5∙2+286 - dan
∆H=227 kJ/mol. ∆H=-Q dan Q=-227 kJ/mol.
11. HF hosil boʻlish issiqligi ∆H0=-268 kJ/mol. Agar H2 va F2 molekulalarining bogʻ energiyalari mos ravishda 436 va 159 kJ / mol ga teng boʻlsa, HF molekulasining bogʻ energiyasini hisoblang. J: 565,5 kJ/ mol.
12. Standart sharoitda oq fosforning toʻliq yonish issiqligi 760,1 kJ / mol , qora fosforning toʻliq yonish issiqligi esa 722,1 kJ / mol ga teng. Standart sharoitda qora fosforning oq fosforga aylanish issiqligini hisoblang. J: -38 kJ / mol.
Yechish: Pqora+5/4O2= P2O5 +722,1 kJ / mol
Pqora↔Poq+Q
Poq+ O2= P2O5+760,1 kJ /mol
Gess qonuni boʻyicha 722,1=Q+760,1 dan Q=-38 kJ / mol.
13. Vodorod va metandan iborat 11,2 l (n.sh) aralashma yondirilganda 290 kJ issiqlik ajralgan. Termokimyoviy tenglamalar asosida aralashmadagi metanning miqdorini (mol) hisoblang.
2H2+O2=2H2O+500 kJ. CH4+2O2=CO2+2H2O+800 kJ. J: 0,3.
14. CH4 va H2 dan iborat 22,4 l (n.sh) aralashma yondirilganda 580 kJ issiqlik ajralgan. Termokimyoviy tenglamalar asosida aralashmadagi vodorodning hajmiy ulushini (%) hisoblang.
2H2+O2=2H2O+500 kJ. CH4+2O2=CO2+2H2O+800 kJ. J:40.
15. Metan va vodoroddan iborat 44,8 l (n.sh) aralashma yondirilganda 1160 kJ issiqlik ajralgan. Termokimyoviy tenglamalar asosida boshlangʻich aralashmadagi gazlarning mol nisbatini hisoblang.
2H2+O2=2H2O+500 kJ. CH4+2O2=CO2+2H2O+800 kJ. J: 1:1,5.
16. Etin va etendan iborat 17,92 l (n.sh) aralashma yondirilganda 1100kJ issiqlik ajralgan. Termokimyoviy tenglamalar asosida boshlangʻich aralashmadagi atsetilenning miqdorini (mol) hisoblang.
C2H2+2,5O2=2CO2+H2O+1300 kJ.
C2H4+3O2=2CO2+2H2O+1400kJ J: 0,2.
17. Etilen va etindan iborat 26,88 l (n.sh) aralashma yondirilganda 1640 kJ issiqlik ajralgan. Termokimyoviy tenglamalar asosida boshlangʻich aralashmadagi gazlarning hajmiy nisbatini hisoblang.
C2H2+2,5O2=2CO2+H2O+1300 kJ.
C2H4+3O2=2CO2+2H2O+1400kJ J:1:2.
18. Reaksiyaning issiqlik effekti tenglamasi asosida 0,5 mol propanolning toʻla yonishidan hosil boʻlgan issiqlik hisobiga necha gramm qaynash temperaturasida turgan suvni bugʻlatish mumkin?
CH3CH2CH2OH(s)+4,5O2(g)=3CO2(g)+4H2O(s)+2000 kJ .
H2O(s)=H2O(g)+40 kJ /mol. J: 450.
19. Reaksiyaning issiqlik effekti tenglamasi asosida 90 g izopropanolning toʻla yonishidan hosil boʻlgan issiqlik hisobiga necha mol qaynash temperaturasida turgan suvni bugʻlatish mumkin?
CH3CH(OH) CH3(s)+4,5O2(g)=3CO2(g)+4H2O(s)+2000 kJ .
H2O(s)=H2O(g)-40 kJ/mol. J: 75.
20. Standart sharoitda grafitni toʻliq xlorlash reaksiyasining issiqligi 103,3 kJ/mol, olmosni toʻliq xlorlash reaksiyasining issiqligi esa 105,6 kJ/mol ga teng. Standart sharoitda grafitning olmosga aylanish issiqligini toping. J: -2,3 kJ/mol.
21. Vodorod olish uchun qizdirilgan suv bugʻlarining uglerod bilan reaksiyasidan foydalaniladi. Bu reaksiya uchun zarur boʻlgan issiqlik uglerodni yoqib olinadi. 10 g vodorod olish uchun necha gramm uglerod kerak boʻladi. CO2, CO va H2O larning hosil boʻlish issiqliklari mos ravishda 394; 111 va 242 kJ/molga teng.
Yechish: reaksiya tenglamasini yozamiz:
C+H2O→CO+H2+Q1
Reaksiyaning issiqlik effekti Q=111-242=-131 kJ/mol. 5 mol vodorod olishda 131∙5=655 kJ issiqlik yutiladi va 5 mol (60g) uglerod sarflanadi.
C+O2=CO2+394 kJ/mol.
655 kJ ni qoplash uchun 655∙12/394 = 19,95g uglerod kerak boʻladi. Hammasi boʻlib, m(C)=60+19,95=79,95 g uglerod kerak. J: 79,95 g C.
22. Mis olish uchun CuO+C reaksiyasidan foydalaniladi. Bu reaksiya uchun zarur issiqlik, uglerodning yonishi hisobiga ta’minlanadi. 127 g Cu olish uchun zarur boʻlgan uglerodning massasini aniqlang. CO2, CO va CuO larning hosil boʻlish issiqliklari mos ravishda 394, 111 va 162 kJ/mol ga teng.J: 27,11 g uglerod.
23. Qoʻrgʻoshin olish uchun qoʻrgʻoshin (II) oksid bilan uglerod orasidagi reaksiya ishlatiladi. Bu reaksiya uchun zarur boʻlgan issiqlik uglerodni yoqish natijasida hosil boʻlgan issiqlik hisobiga qoplanadi. 103,5 g qoʻrgʻoshin olish uchun necha gramm uglerod talab etiladi. CO2; CO va PbO larning hosil boʻlish issiqliklari mos ravishda 394, 111 va 218 kJ/molga teng.J: 7,63 g C.
24. 24 g uglerod moʻl miqdor kislorodda yondirilganda 787,6 kJ issiqlik 36,7 l CO (250C va 101,3 kPa da) yondirilganda 424,8 kJ issiqlik ajralib chiqadi. CO ning hosil boʻlish issiqligini aniqlang.
Yechish:
C+O2=CO2+Q; CO+ O2=CO+Q.
Masala shartiga koʻra nC= 2 mol. Bundan 1 mol uglerod yonganida Q=787,6/2=393,8 kJ/mol issiqlik ajralib chiqishi kelib chiqadi. CO ning miqdori = = =1,5 mol. 1 mol CO yonganda ajralib chiqadigan issiqlik miqdori Q= =283,2 kJ/mol kelib chiqadi. Gess qonuniga koʻra Qhosil boʻlish CO=Q1–Q2=393,8–283,2=110,6 kJ/mol. J: 110,6 kJ/mol.
25. 70 g diboran B2H6 yondirilganda 5089 kJ issiqlik ajralib chiqadi. Agar B2O3 va H2O larning hosil boʻlish issiqliklari mos ravishda 1273,5 va 285,8 kJ /mol ga teng boʻlsa, diboranning hosil boʻlish issiqligini aniqlang.
Yechish: B2H6+3O2→B2O3+3H2O+Q; masala shartidan = =2,5 mol; demak, 1 mol B2H6 yonganda Q= =2035,6 kJ issiqlik ajralib chiqadi. Gess qonuniga koʻra 2035,6=1273,5+3∙285,8–x dan x=95,3 kJ/mol.
26. C2H2, CO2 va H2O larning hosil boʻlish issiqliklari-226,7, 393,5 va 285,8kJ/mol ga teng. 41,6 g atsetilen yonganda qancha issiqlik ajralib chiqadi? J: 2079,2 kJ.
27. CO2 ning hosil boʻlish issiqligi 393,5 va suvning hosil boʻlishi issiqligi 285,8 kJ/mol boʻlsa, 35,84 l C2H2 yonganda 2079,2 kJ issiqlik ajralib chiqsa, atsetilenning hosil boʻlish issiqligini aniqlang. J: -226,7 kJ/mol.
28. Agar reaksiya natijasida 48 g kislorod hosil boʻlgan boʻlsa, kaliy dixromatni parchalash uchun qancha issiqlik kerak boʻladi? K2Cr2O7, K2CrO4 va Cr2O3 larning hosil boʻlish issiqliklari mos ravishda 2063; 1398 va 1141 kJ/molga teng.
Yechish: 4K2Cr2O7 4K2CrO4+2Cr2O3+3O2↑+Q;
Gess qonuniga koʻra:
Q=4Qh.b(K2CrO4)+2Qh.b(Cr2O3)–4Qh.b(K2Cr2O7)=4∙1398+2∙1141–4∙2063=-378 kJ.
96g O2 ------378 kJ
48g O2------X X=189 kJ. J: 189 kJ.
29. Agar reaksiya natijasida 9,6 g O2 hosil boʻlsa, kaliy xloratni parchalash uchun qancha issiqlik talab etiladi? KClO3 va KCl larning hosil boʻlish issiqliklari mos ravishda 391 va 457 kJ/mol. J: 13,2 kJ.
30. Agar reaksiya natijasida 5,6 g azot ajralib chiqqan boʻlsa, ammoniy bixromatni parchalash uchun qancha issiqlik talab etiladi? ((NH4)2Cr2O7, Cr2O3 va H2O larning hosil boʻlish issiqliklari mos ravishda 1808; 1141 va 286 kJ/mol. J: 95,4 kJ.
31. Etan kislota kislorodda yondirilganda 235,9 kJ issiqlik ajralib chiqqan va 10 l O2 (P=104,1 kPa va 400C da) ortib qolgan. Agar CO2 ning, suv bugʻlarining va etan kislotaning hosil boʻlish issiqligi mos ravishda 393,5 kJ/mol, 241,8 kJ/mol va 484,2 kJ/mol ga teng boʻlsa, boshlangʻich aralashmadagi komponentlarning massa ulushlarini hisoblang. J: 36% CH3COOH va 64% O2
Yechish: CH3COOH+2O2=2CO2+2H2O+Q
Gess qonuni boʻyicha:
Q=2Qh.b(CO2)+2Qh.b(H2O)–Qh.b(CH3COOH)=2∙393,5+2∙241,8-484,2=786,4
Demak,1 mol sirka kislota yonganda 786,4 kJ/mol issiqlik ajralib chiqadi, masala sharti boʻyicha 235,9 kJ issiqlik ajralib chiqqan. Demak (235,9 /786,4) 0,3 mol sirka kislota reaksiyaga kirishgan. Reaksiya tenglamasi boʻyicha 0,3 mol kislota bilan 0,6 mol O2 reaksiyaga kirishadi. Ortib qolgan O2 ning miqdori esa ( ) 0,4 molga teng. Demak boshlangʻich aralashma tarkibida 1 mol yoki (0,3∙60) 18 g kislota va 1 mol yoki 32 g O2 boʻlgan. Boshlangʻich aralashmada kislotaning massa ulushi 36% ga teng.
32. Etanol bugʻlarini kislorodda yoqqanda 494,2 kJ issiqlik ajralib chiqdi va 19,2 l kislorod (101,3 kPa va 270C da) ortib qoldi. Agar karbonat angidridning hosil boʻlish issiqligi 393,5 kJ/mol, suv bugʻlariniki 241,8 kJ/mol, va etanol bugʻlariniki 277,0 kJ/mol ga teng boʻlsa, boshlangʻich aralashmadagi komponentlarning massa ulushlarini aniqlang. J: 22,5% C2H5OH va 77,5 % O2.
33. Etilatsetat bugʻlari kislorodda yondirilganda 410,9 kJ issiqlik ajralib chiqqan va 12,2 l kislorod (105 kPa va 35,30C da ) ortib qolgan. Agar CO2 ning hosil boʻlish issiqligi 393,5 kJ/mol suv bugʻlariniki 241,8 kJ/mol va etilatsetat bugʻlariniki 486,6 kJ/mol ga teng boʻlsa, boshlangʻich aralashmadagi komponentlarning massa ulushini aniqlang. J: 26,8% CH3COOC2H5 va 73,2 % O2.

Download 198,27 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish