Termodinamikaning qonunilari

Gazning bajargan ishi
Gazning hajmi o‟zgarganda, uning tashqi kuchlarga qarshi bajargan ishini ko‟rib chiqamiz. 
Silindr idish ichidagi, porshen ostidagi gaz (2 - rasm) kengayganda porshenni kichik 
masofaga suradi va gaz tashqi kuchlarga qarshi ish bajaradi: 
bu yerda 
porshen yuzasi, 
gaz hajmining o‟zgarishi. Hajmi 
dan 
qiymatga 
o‟zgarganda bajarilgan to‟la ishni integrallash orqali topamiz 
Gaz hajmi dV qiymatga oshganda, gazning bajargan ishi PdV 
ga teng bo‟ladi, ya‟ni rasmda shtrixlangan yuza qiymatiga teng 
bo‟ladi. 
Agar jarayon izobarik bo‟lsa (P=const), P ni integral 
tashqarisiga chiqarish mumkin: 

---

shuni aytish kerakki, gazning hajmin har xil usillar bilan o‟zgartirish mumkin. Boshlang‟ich 
holatdan so‟ngi holatga o‟tish jarayonida gazning bosimi faqat hajmga bog‟liq bo‟lmasdan, balki 
haroratga ham bog‟liq, ya‟ni 
Bo‟lgani uchun (13.5) ifodaga bosimning ushbu qiymatini qo‟yib, gazning izotermik kengayish 
jarayoninda bajarilgan ishni toppish mumkin: 
yoki 
 
(13.6) formula 
gazning izotermik kengayishida bajarilgan ishni fodalaydi. 
Issiqlik sig`imi. solishtirma issiqlik sig`imi. 
Issiqlik balansi tenglamasi. 
Moddaning solishtirma issiqlik sig‟imi 
moddani 
1 
0
C
ga isitishga sarf bo‟lgan issiqlik 
miqdoriga teng fizik kattalik bilan o‟lchanadi: 
solishtirma issiqlik sig‟imi birligi 
. ga teng.
Molyar issiqlik sig‟imi 
moddani 
 
0
C
ga isitishga sarf bo‟lgan issiqlik miqdoriga 
teng bo‟lgan kattalikka aytiladi: 
solishtirma issiqlik sig‟imi molyar issiqlik sig‟imi bilan quyidagicha bog‟langan: 
Issiqlik sig‟imini moddaning xarakteristikasi deb hisoblab bo‟lmaydi, chunki hajm yoki 
bosim o‟zgarmas bo‟lganda moddaning isish jarayonida uning issiqlik sig‟imi har xil bo‟lishi 
mumkin. Quyida har xil izojarayonlarda issiqlik sig‟imi 
qanday bo‟lishini qarab chiqamiz. Moddaning issiqlik sig‟imi 
termodinamik jarayon xarakteriga bog‟liq va turli 
jarayonlarda har xildir.