Termodinamika va statistik fizika

79

---

3.1-  rasm. K arn o  sikli.
D iagram m ada  1—>2  jarayonda  ishlovchi  jism  Q,  issiqlik  m iq- 
dorini  isitgichdan  oladi.  3—>4 jarayonda  ishlovchi jism   Q
2
  issiqlik 
m iqdorini  sovitgichga  q ay tarad i.  B unday  ay lan m a  ja ra y o n  
bilan  ishlovchi  issiqlik  m ashinalarining  foydali  ish  koeffitsiyenti 
sikl  davom ida  bajarilgan  ishning  isitgichdan  olgan  issiqlik  miq- 
doriga  nisbatiga  teng,  y a ’ni
Bu  ifodani  absolut  tem p eratu ralar  orqali yozish  uchun Klauzius 
tengligi  (3.60) d an  foydalanamiz.  Karno  sikli  uchun  (3.60)  dagi 
integral  to ‘r t  qismga,  y a ’ni  ikkita  izoterma  va  ikkita  adiabata 
bo'yicha  olingan integralga  ajraladi. A diabatalarda 
6Q
  =  0  bo'l­
ganligi  u c h u n   in te g ra lla r  nolga  teng  bo'ladi.  Izo term alard a 
T = const  bo'lganligi  uchun  integrallar  sodda  ko'rinishni  oladi. 
Natijada Klauzius tengligini quyidagi ko'rinishda yozish mumkin:
Bu  y erd a  birinchi  integral  Tj  te m p eratu rad a  m ashina  olgan 
issiqlik  m iqdori  Qj  ga  teng.  Ikkinchi  integral  m ashina  sovit­
gichga  q ay targ an   issiqlik  miqdori 
- Q 2
  ga  teng.  Bularni  hisobga 
olib  oxirgi  tenglikni  quyidagicha  yozamiz:
_  
_  Qi ~Q> 
Qi 
Q\
(3.76)

---

B u n d a n
2 l = S l .  
(3.78)