Termodinamika va statistik fizika

n < k  + q +  1;  /  =  k +  q +  l - n .
A g a r   sistema  b ir  kom ponentli  b o ‘ lsa,  bu  holda  sistem aning 
m u vozanat  holatida  b ir  vaqtn in g  o'zida  uchta  faza  m uvozanat 
holatda  bo'la  oladi.  H aqiqatan  ham,  n  =   к  +   2  dan  n  =   3.  Bu 
nuqta  uchlamchi  nuqta  d eyila di  (4.2- rasm).  U chlam chi  nuqta 
qu yid agi  ten glam alar  asosida  chizilgan  uchta  e g ri  chiziqning  -  
fazalarning  m uvozanat  e g ri  chiziqlarining  kesishgan  nuqtasidir:
li  (T ,  p ) -   ц  (T ,  p ), 
/i  (T , p ) -  /х  (T ,  p).
M  ( T > P ) =  M  ( T > P )
-   bu  tenglam a  birinchi  ikki  tenglam a  natijasidir.
S u v  uchun  uchlam chi  nuqtada  bosim   p  =   509  P a  =   4,58 
mm.  sim. ust.,  te m p era tu ra   t  =   0,0100  °C  te n g lig i  ta jrib a d a  
olingan.
Binar  sistem alar  uchun  ham   faza  e g ri  chiziqlari  olish  m um - 
kin.  Ik ki  kom ponentli  binar  sistemada  G ibbs  fazalar  qoidasiga 
asosan  b ir  va q tn in g   o ‘ zida  to ‘rtta   fa za   m u voza n atd a  bo'lishi
143

---

mumkin.  B u nday  sistem alar  k im yo  v a   m eta llu rgiyad a  asosiy 
rol  o ‘ynaydi.  Bu  sohalarda  binar  sistemada  bir  vaqtn in g  o ‘zi- 
da  ikkita  fazaning  m uvozanatda  bo'lishi  katta  aham iyat  kasb 
etadi.  Chunki  qolganlarini  shunga  keltirish  mumkin.  Bunday 
holda  m uvozanatni  ikkita  param etr,  masalan,  tem peratu ra  va 
birorta  fazaning  konsentratsiyasi  orqali  nazorat  qilish  mumkin. 
Bu kerakli tarkibli qotishm alar yok i eritm alar olishning imkonini 
b eradi.  B ir  v a q tn in g   o ‘zida  fa q a t  ik k ita   fa za   m u vo za n atd a 
bo'lishi  G ib b s -D y u g e m   tenglam asi
S d T - V d p  + XiV.d/x,  = 0  
yord am id a  o'rgan iladi.