Termodinamika va statistik fizika

4.4-  rasm.  Past  tem peraturalarda geliy-I  faza  diagrammasi.
153

---

tu r  faza  o'tish  yuz  beradi.  Suyuq  geliy-II  T -» О  К   gacha  suyuq 
holatda  qoluvchi  va  kvant  xossaga  ega  bo'lgan  m akroskopik 
sistemadir.  Boshqa  ham m a  sistem alar  kv an t  effektlar  namoyon 
bo'lgunga  q ad ar  tem peraturalarda  qattiq  holatga  o'tib  bo'ladi. 
Suyuq  geliy-II  va  geliy-I  o'zining  fizik  xususiyatlari  bilan  bir- 
biridan  farq  qiladi.  4.4- rasm dan  ko'rinib  turibdiki,  30  atm   dan 
k atta  bosimda,  yuqori  tem peraturali  m odifikatsiyadagi  suyuq 
geliy-I  tem p eratu ra  pasayishi bilan qattiq  holatga o'tadi.  Ammo 
30  atm   bosimdan  kichik  bosimda  T —> 0  К   tem p eratu rad a  ham  
suyuqligicha  qoladi.  Lekin,  T = 2,19  К   te m p e ratu rad a   suyuq 
geliy-I  boshqa  modifikatsiya,  suyuq  geliy-II  ga  o'tadi.  Bunda 
o'tish  yashirin  issiqligi  nolga  teng  bo'ladi.  B unday  faza  o'tish 
ikkinchi  xil  faza  o'tish  deyiladi.
Shuning  uchun  ham  ikkinchi  xil  faza  o'tishlar Erenfest teng- 
lamalari  bilan  ifodalanadi.  Erenfest  tenglam alari  birinchi  xil  faza 
o'tishlarni  ifodalovchi  K layperon-K lauzius  tenglam asi  (4.78)ni 
Lapital  qoidasi  bo'yicha  o'zgartirish  natijasida  quyidagi  ko'ri- 
nishda  olinadi: