Termodinamika” fanidan o`quv- uslubiy majmua

Yonilg’i nomi
O’t olish temperaturasi
 = 1,0	 = 1,3	 = 1,5	 = 2,0
Antratsit Torf Mazut O’tin Gaz (Saratov)	2270 1700 1125 1855 2000	1845 1510 1740 1575 1149	1665 1370 1580 1435 1778	1300 1110 1265 1165 1167

Maolumki, gaz mashoala bo’lib yonadi. Mashoala bug’ yonish jarayoni kechayotgan harakatlanayotgan gazlarning maolum bir hajmidir. Yonish nazariyasi umumiy qoidalarga asosan, gazning mashoala qilib yoqish usuli kinetik va diffuzion usullarga ajratishadi. Kinetik yondirishda gaz va havo yonishidan oldin aralashtiriladi.

Gaz va havo, avvalo gorelkaning kremlashtirish qurilmasiga uzatiladi. Aralashmaning yonishi aralashtirgichdan tashqarida ro’y beradi. Bug’ holda jarayon tezligi kimyoviy reaktsiyalar tezligi bilan chegaralanadi, havoning aralashish jarayonida ro’y beradi. Gaz havodan alohida holda ishchi hajmga yuboriladi. Bug’ holda jarayon tezligi gazning havo bilan aralashish tezligi bilan chegaralanadi, ya’ni _yon_kim. Diffuzion yonish gaz bilan havoning aralashish jarayonida ro’y beradi. Gaz havodan alohida holda ishchi hajmga yuboriladi. Bug’ holda jarayon tezligi gazning havo bilan aralashish tezligi bilan cheklanadi va _yon_kim bo’ladi. Diffuzion yonishning yana bir ko’rinishi aralash yonish (diffuzion kinetik) bo’lib, bug’nda gaz datslab maolum bir miqdordagi havo bilan (to’liq yonish uchun etarli bo’lmagan)shu erga havoning qolgan qismi (ikkilamchi havo) aloxida yuboriladi.
Qozon agregatlari utsaxonalarida asosan kinetik va aralash yondirish usullari qo’laniladi. Diffuzion usul ko’proq sanoat pechlarida qo’llaniladi.
Gaz oqimining mashoalida xarakat usuliga qarab, mashoal laminer va trubug’lent bo’lishi mumkin. Texnikada asosan trubug’lent yonish ishlatiladi. Gaz yoqilg’isining yondirish tartiblari (13.5-rasm) tasvirlangan.



13.5-rasm. Gaz yoqilg’isining yondirish tartiblari.
a-gaz va b-to’liq ichki aralashish; v-qisman ichki aralashish;
k-kinetik yonish sohasi; d- diffuzion yonish soxasi.

Sanoat issiqlik energetikasida foydalanilayotgan asosiy suyuq yoqilg’i mazut xisoblanadi. Suyuq yoqilg’ining yonish asosan bug’g’-gaz fazada ro’y beradi, bug’nga sabab shuki, uning qaynash temperaturasi o’t olish temperaturasidan ancha pats bo’lgani tufayli, u o’t olishdan oldin bug’g’lanadi. Suyuq yoqilg’ini yondirish jarayonini quyidagi bosqichlarga ajratish mumkin:

1. 
   yoqilg’ini isishi va bug’g’lanshi;
   
2. 
   yonuvchan aralashmani xosil bo’lishi (yoqilg’i bug’g’larini havo bilan aralashishi);
   
3. 
   yonuvchan aralashmaning o’t olishi;
   
4. 
   aralashmaning o’z yonishi.
   

Yonishni jadallantirish uchun yonuvchi elementlarni havo bilan tez va puxta aralashtirish lozim. Yonish uchun zarur bo’lgan havoni mashoalani asosiga yuborilsa oksidlash reaktsiyalari kuchayadi. Bug’g’-havo aralashmasining gomogent yonishi-kimyoviy jarayon, bug’g’lanish esa, o’zining tabiatiga ko’ra fizik jarayon. Shuning uchun yonishning pirovard tezligi va vaqti fizik yoki kimyoviy jarayonlarning jadalligi bilan belgilanadi. Agar hosil bo’layotgan bug’g’larning yonib bo’lish tezligi yoqilg’ining bug’g’lanish tezligidan ancha katta bo’lsa, u holda yonish tezligi sifatida bug’g’lanish tezligi olinadi va bug’nda bo’ladi. Teskari xolatda esa, yondirish jarayoni jadalligi bug’tunlay kimyoviy reaktsiyalar tezligiga bog’liq bo’ladi, ya’ni .

Suyuqlikning bug’g’lanishi, suyuq yoqilg’i yonish bosqichlari ichida eng uzoq davom etadigani xisoblanadi. Shuning uchun uni bug’tunlay to’zitib yuborish kerak.