Termodinamika” fanidan o`quv- uslubiy majmua

9.3. Teplofikatsion bug’-kuch qurilmasi

Issiqlik elektr tsantsiyalarida elektrr energiyasi ishlab chiqarish jarayonida juda ko’p issiqlik miqldori kondensatorda sovituvchi suvgi beriladi va shunday qilib, foydasi yo’qoladi. Maolumki, ishlab chiqarish va turmush extiyojlari uchun issiqlik issiq suv va bug’ ko’rinishida xar xil turdagi texnologik jarayonlarda binolarni isitish hamda issiq suv bilan taominlash va juda ko’p miqdorda itseomol qilinadi.

Odatda, bug’ turbinalarda qurilmalarda kondensatordagi bosim taxminan 4kPa ga teng bo’ladi, ya’ni bug’ – 28-29^oC ga yaqin temperatura kondensatsiyalanadi. Bunday tempreturasi suvdan esa, ishlab chiqarish yoki turmushextiyojlarida foydalanib bo’lmaydi.
Odatda, texnologik maqsadlar uchun to’yingan suv bug’idan isitish uchun bosimi 150-260 kPa bo’lgan to’yingan suvbug’i yoki temperaturasi ayrim qurilmalarda 180^oC ga ko’tariladigan issiq suvdan foydalaniladi.
Agar kondensatordagi bosimni 100-200 kPa gacha oo’irilsa, tsiklning patski temperaturasi oshadi, termik F.I.K ning kattaligi bir oz pasayadi, lekin texnologik va turmush extiyojlari uchun ko’p miqdorda issiqlik olish imkoni paydo bo’ladi.
Elektr tsantsiyalarida elektr energiya va issiklikni aralash ishlab chiqarish teplofikatsiya deb ataladi, bunday elektr tsantsiyalarda ishlatiladigan turbinalar teplofikatsion turbinalar deb ataladi. Bunday elektr tsantsiyalarni faqat ishlab chiqaradigan kondensatsion elektr tsantsiyalari (KES) dan farqli o’laroq (IEM) – issiqlik elektr markazlari deb ataladi.
Teplofikatsion bug’ turbinalari qurilmasining tsikli va sxemasi 9.7 va 9.8- rasmda tasvirlangan.

9.7-rasm. Teplofikatsion bug’ – kuch qurilmasining ts-diagrammasi

9.8-rasm. IEM ning sxemasi.

ts-diagrammada ichki ishi odatdagidek 1-2-3-4-5-1 yuza bilan tasvirlanadi. 1-5-7-6-1 yuzi esa tashqi itseomolchiga berilgan issiqlik q₂ dan iborat. IEM bug’ qozoni 1; bug’ qizdirgich 2, qarshi bosimli bug’ turbinasi 3, issiqlik itseomolchilari 4 va nasos 5dan tashkil topgan. Bunday turdagi kurilmalarda kondensator bo’lmaydi., ish bajargan bug’ turbinadan bug’ quvuri bo’yicha ishlab chiqarish ehtiyojlariga yuboriladi. Turbinadan chiqayotganbug’ bosimi ishlab chiqarish ehtiyojlari bilan aniqlanadi.

TSiklning termik FIK quyidagiga teng:
_t=(q₁-q₂)/q₁=L/q₁.

Qurilmada issiqlikdan foydalanish.

K=(L+q2)/q1.
Munosabat bilan aniqlanadi, bu erda L-ishchi aylangan issiqlik, q₂ – issiqlik itseomiolchilari foydalangan issiqlik.