Termodinamika” fanidan o`quv- uslubiy majmua


Energiya turlari va energiya almashinishning ko’rinishlari



Download 4,79 Mb.
bet4/182
Sana11.04.2022
Hajmi4,79 Mb.
#543693
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   182
Bog'liq
маъруза-мажмуа

1.2. Energiya turlari va energiya almashinishning ko’rinishlari;

Energiya
Materiyaning ajralmas hossalaridan biri bu harakatdir.Materiya harakatini o’lchov birligi energiyadir.
Turli ko’rinishdagi energiyalar orasida ekvivalent energiya mavjud.
A.Enshteyin tomonidan massa va energiyani bolanish qonuniyati quyidagi ko’rinishda taklif etilgan:
E=mc2
Bu erda E – m massali jism energiyasi
C – yorulik tezligi 3*108 M/s ga teng
Agar jism massasi W tezlik bilan harakatlansa
m0
m = ---------------------
( 1 – w2/c2 )
m0 – tinch xolatdagi jism massasi
Bundan
m0c2
E = ---------------------
( 1 – w2/c2 )
Barcha energiyalarni 2 ta asosiy guruqga bo’lish mumkin. Bular:
1. Birinchi turdagi energiya bo’lib, bu energiya boshqa turli hil ko’rinishdagi energiyaga o’ta oladigan energiyadir. Bularga: mexanik (kinetik va potentsial), elektroenergiya, yaderli energiya va boshqa energiyalar kiradi. Bu turdagi energiyalar bir ishchi jismdan ikkinchi ishchi jismga ish ko’rinishida o’tadi. Bunda entropiyaning kiymati O ga teng bo’ladi (ya'ni ular entropiyaga boliq emas). Bu energiyalarni bir ko’rinishdan ikkinchi ko’rinishga o’tishi atrof-muhit parametrlariga boliq emas. Bu energiyalarni yiindisini hisoblash mumkin.
2. Ikkinchi turdagi energiya, boshqa turdagi energiyaga to’liq o’ta olmaydigan energiya turiga kiradi. Bu moddaning ichki energiyasi hisoblanilib, molekulalarning betartib issiqlik xarakati bilan, kimyoviy bolanishlar va issiqlik oqimi ko’rinishida o’zatiladigan energiyadir. Bu ko’rinishdagi energiyaning o’zgarishi issiqlik ta'siriga boliq.
Energiyaning saqlanish va aylanish qonuni tabiatning umumiy tavsifga ega bo’lgan fundamenti qonunidir. Bu qonun quyidagicha tasvirlanadi: energiya yo’q bo’lmaydi va qaytadan paydo bo’lmaydi, u faqat turli fizikaviy hamda ximiyaviy jarayonlarda bir turdan boshqa turga o’tadi. Boshqacha qilib aytganda, izolyastiyalangan har qanday tizimda shu tizim ichida energiya o’zgarmasdan saqlanib turadi.
Energiyaning saqlanish qonuni mexanikada ko’pdan beri mexanikaviy (kinetik va potenstial) energiyaga tatbiqan mahlum bo’lgan. M.V. Lomonosov (1745-1748, Rossiya), D. Joulg’ (1842-1850, Angliya), R Mayer (1842-1845, Germaniya), G. Tess (1840, Rossiya), E. Lenst (1844, Rossiya), G. Gelmg’golg’st (1847, Germaniya) va boshqa olimlarning ishlari bilan issiqlik va ishning ekvivvalentlik prinstipi aniqlangandan keyin saqlash qonunienergiyaning boshqa turlariga ham tadbiq qilina boshlandi va uning mazmuniga muvofiq energiyaning saqlanish va aylanish qonuni deb atala boshladi.
Energiyaning saqlanish va aylanish qonuni termodinamikaning birinchi qonuni deb ham aytiladi.


    1. Download 4,79 Mb.

      Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   182




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish