Termodinamika” fanidan o`quv- uslubiy majmua

9.3. Suv—trubali qozonlar

Suv—trubali qozon barabanlar — bug’ yigichlar, kollektorlar va kichikroq diametrii qaynatish trubalari to’plamidan tashkil topgan. Suv—trubali qozonlarda suvning hajmi ancha kam bo’ladi. CHunki ularda baraban—bug’ yigich baraban— silindrga qaraganda ancha kichik. Qozon tayyorlashga kam metall sarflangani holda bug’nday qozonlarning bug’ unumi va bug’ning parametrlari yuqori bo’ladi.
Trubalarning gorizontga qiyalik bug’rchagiga qarab, suv—trubali qozonlar gorizontal suv—trubali va vertikal suv—trubali qozonlarga bo’linadi.
Gorzontal suv—trubali qozonlar. Suv—trubali qozonlarning datslabkilari jumlasiga batareya tipidagi qozonlami kiritish mumkin. Bug’nday qozon bitta asosiy barabanga biriktirilgan bir necha barabanlardan tashkil topgan.
SHundan keyin paydo bo’lgan qozonlarda gorizontal joylashgan qaynatish trubalari baraban—bug’ yigich bilan maxsus kameralar yoki seksiyalar orqali tutashtirilgan. Bug’nday qozonlar gorizontal suv—trubali qozonlar deyiladi.
O’tgan asming 90—yillarida injener V. G. SHuxov o’sha vaqtda mavjud bo’lgan gorizontal suv—trubali qozonlarning eng qulay hilini ishlab chiqdi va qurdi. V. G. SHuxov qozon agregatlarining elementlarini tsandartlashtirdi va qozonlami bevosita o’rnatish joyida elementlardan yiishni tashkil qildi. Bug’ sitsemadagi qozonlar bir necha o’n yillar davomida o’zgartirilib va takomillashtirilib borildi. Bug’nday qozonning yangi kontsruktsiyasi qozon tayyorlashga metallning solishtirma sarfi ancha kamaytirilgan holda bug’ unumini va bug’ parametrlarini oshirish imkonini berdi.
1937 yilda SHuxov sitsemasidagi qozonni injener Berlin yangidan takomillashtirdi va SHuxov—Berlin qozoni deb ataldi. Bug’nday qozonda ko’ndalang baraban o’rnatilgan, trubalar to’plami esa shaxmat tartibida joylashtirilgan. Bug’nda trubalarning uzunligi ortdi, ularning to’plamdagi soni esa kamaydi. Suv hamda suv— bug’ aralashmasining tsirkulyatsiyasi quyidagicha amalga oshiriladi. Baraban—bug’ yigichning patski qismidag suv oqib tushish trubalari orqali keti ngi kameralarga o’tadi. Keyin suv qaynatish trubalari orqali ko’tarilib bug’lanadi va suv—bug’ aralashmasiga aylanib, oldingi kameralami to’ldiradi. Bug’ erdan bug’ tarzida trubalar orqali baraban—bug’ yigichning yuqori qismiga qaytadi. O’txona gazlarining yo’lini o’zaytirish maqsadida isht to’siqlar o’rnatilgan.