Termodinamika” fanidan o`quv- uslubiy majmua

Uy vаzifаlаri vа tоpshiriqlаr
Tоpshiriq №1
Nаm hаvоning nisbiy nаmligi =А (%) vа tеmpеrаturаsi t=V (⁰С) bo’lsа, uning nаm sаqlаshi, entаlpiyasi, pаrцiаl bоsimi vа ho’l tеrmоmеtr tеmpеrаturаlаri аniqlаnsin.

Pаrаmеtr	SHifrning охirgi rаqаmi bo’yichа vаriаntlаr
										0
%	50	30	40	60	70	80	90	5	15	25
^0С	10	15	20	12	17	22	8	14	18	52

5-AMALIY MASHG’ULOT
Mavzu: Cheklanmagan hajmdagi idishlardan suyuqliklarning oqib chiqishi bo’yicha masalalar yechish.
1884 yilda O. Reynolds o‘zining tajribalari asosida, suyuqlikning harakati laminar yoki turbulent bo‘lishi mumkinligini ko‘rsatib berdi.Laminar oqishda suyuqlikning zarralari aralashmasdan harakatlanadi. Bunda oqish yo‘nalishiga normal bo‘yicha issiqlikning uzatilishi asosan issiqlik o‘tkazuvchanlik yo‘li bilan amalga oshadi. Suyuqlikning issiqlik o‘tkazuvchanligi ancha kichik (suv uchun =0,60 Vt/(m.K)) bo‘lganligi sababli laminar oqishda issiqlik almashinish tezligi katta bo‘lmaydi. Oqim tezligi muayyan qiymatidan ortishi bilan oqish tavsifi keskin o‘zgaradi. Bunda oqimning to‘g‘ri ipga o‘xshash shakli o‘zgarib, to‘lqinsimon shaklga kiradi va nihoyat butunlay aralashib ketadi. Suyuqlikning harakati tartibsiz bo‘la borib, oqim doimo aralashib turadi. Bunday oqish turbulent oqish deyiladi.
Turbulent oqishda issiqlik oqim ichida issiqlik o‘tkazuvchanlik yo‘li bilan, shuningdek suyuqlikning deyarli barcha massasining aralashishi yo‘li bilan tarqaladi. Shuning uchun turbulent oqishda issiqlik almashinish laminar oqimdagiga qaraganda ancha katta bo‘ladi. Reynolds suyuqlikning quvurdagi oqish tartibi wd/ – o‘lchamsiz kompleksning qiymati bilan aniqlanishini ko‘rsatdi. Bu kompleks Reynolds soni deb aytiladi:


(5.1)

bu yerda w – suyuqlikning o‘rtacha tezligi, m/sek;

d – quvur diametri, m;
µ – kinematik qovushqoqlik koeffitsienti, m²/sek.
Formula yordamida istalgan kesimdagi oqim uchun Reynolds sonini hisoblab chiqarish mumkin. Reynolds sonini kritik qiymati Re_kr=2300 ekanligi tajribadan aniqlangan. Re 2300 bo‘lganda oqim laminar, Re  10000 da esa – turbulent bo‘ladi. Suyuqlikning quvurlardagi harakatida o‘ziga xos xususiyatlari bor. Tezligi w=const bo‘lgan suyuqlikni quvur bo‘ylab harakatini ko‘rib chiqaylik. (9.1-rasm). Suyuqlik quvur bo‘ylab oqa boshlashi bilan ishqalanish natijasida devorlar yaqinidagi suyuqlik zarralari devorlarga yopishadi, natijada devorlar yaqinida tezlik nolgacha pasayadi. Suyuqlik sarfi o‘zgarmaganligi sababli, tezlik quvur kesimining o‘rtasida tegishlicha ko‘payadi. Bunda quvur devorlarida gidrodinamik chegara qatlam – suyuqlik tezligi w dan nolgacha kamayadigan qatlam hosil bo‘ladi. Bu qatlamning qalinligi oqim bo‘ylab ortadi. Oqimning tezligi ortishi bilan chegara qatlamning qalinligi kamayadi, suyuqlikning qovushoqligi ortishi bilan esa, qatlam qalinligi ortadi.Gidrodinamik chegara qatlamida oqim laminar va turbulent bo‘lishi mumkin. Oqim turi Reynolds soni bilan aniqlanadi.