Termodinamik jarayonlar: izotermik va politrop jarayonlar

Termodinamik jarayonlar: izotermik va politrop jarayonlar

• Termodinamik jarayonlar
• Izotermik bu
• Politrop bu

Termodinamik jarayonlar

• Termodinamik jarayonlar issiqlik (energiya) oqimini yoki tizim va uning atrofi o'rtasida ishlashni o'z ichiga olgan fizik yoki kimyoviy hodisalar. Issiqlik haqida gapirganda, oqilona olov tasvirini esga oladi, bu juda ko'p issiqlik energiyasini chiqaradigan jarayonning kvintessensial namoyonidir.
• Tizim ham makroskopik (poezd, raketa, vulqon), ham mikroskopik (atomlar, bakteriyalar, molekulalar, kvant nuqtalari va boshqalar) bo'lishi mumkin. Bu koinotning qolgan qismidan unga kiradigan yoki chiqadigan issiqlikni yoki ishni ko'rib chiqish uchun ajratilgan.

Shu bilan birga, nafaqat issiqlik oqimi mavjud, balki tizimlar ko'rib chiqilayotgan hodisaga javob sifatida atrof-muhitdagi ba'zi bir o'zgaruvchilarda o'zgarishlarni keltirib chiqarishi mumkin. Termodinamik qonunlarga ko'ra, materiya va energiya doimo saqlanib turishi uchun javob va issiqlik o'rtasida kelishuv bo'lishi kerak.

• Shu bilan birga, nafaqat issiqlik oqimi mavjud, balki tizimlar ko'rib chiqilayotgan hodisaga javob sifatida atrof-muhitdagi ba'zi bir o'zgaruvchilarda o'zgarishlarni keltirib chiqarishi mumkin. Termodinamik qonunlarga ko'ra, materiya va energiya doimo saqlanib turishi uchun javob va issiqlik o'rtasida kelishuv bo'lishi kerak.
• Shu bilan birga, termodinamik modellar tizimlarning bosimi, hajmi va harorati kabi o'zgaruvchilarni boshqarish orqali ikkala dunyoni birlashtirishga intiladi, boshqalari ta'sirini o'rganish uchun ushbu barqarorlarning bir qismini ushlab turadi.
• Boshqa tomondan, kimyoviy hodisalar uchun boshqa turdagi termodinamik o'zgaruvchilar ko'proq qiziqish uyg'otadi. Ular to'g'ridan-to'g'ri energiyani chiqarish yoki yutish bilan bog'liq bo'lib, molekulalarning ichki tabiatiga: bog'lanishlarning shakllanishi va turlariga bog'liq.

Izotermik bu

• Izotermik jarayon (yun. ἴσος (izos) - "barobar" va θέρμη (termon) - "issiq") deb oʻzgarmas haroratda tizim holatining oʻzgarishiga aytiladi.[1] Bu jarayonda harorat sobit qoladi: ΔT = 0. Havoning asta-sekin siqilishini yoki meshdan gazni soʻrib chiqarganda nasos porsheni ostida gazning kengayishini taxminiy oʻlaroq izotermik jarayon, deb hisoblash mumkin. Izotermik jarayonni oʻtkazish uchun odatda tizimga termostat oʻrnatiladi. Bunda jarayonning kechishi yanada tezlashadi. Tizim harorati esa termostat haroratidan farq etmaydi. Izotermik jarayon shunday jarayonki, gaz vazni, molyar gaz va harorat є — konstanta hisoblanadi

Politrop bu

• Tizim (ideal gaz) ning solishtirma issiqlik sig‘imi (c=const) o‘zgarmas bo‘lgan termodinamik jarayon politrop jarayon deyiladi. Jarayon egri chizig‘i politropa deyiladi (6-rasm). Termodinamik jarayon ta’rifidan ko‘rinib turibdiki, asosiy termodinamik jarayonlar: izotermik, izoxorik, izotermik va adiabatik jarayonlar o‘zgarmas sig‘imda kechsa, ular politrop jarayonning xususiy holi bo‘ladi.
• Politrop jarayonning issiqlik miqdori jarayon issiqlik sig‘imi c va boshlang‘ich hamda oxirgi holat temperaturalari farqi t1-t2 ko‘paytmasi orqali ifodalanishi mumkin.

q=c(t2 – t1) va dq=cdt (29)

• q=c(t2 – t1) va dq=cdt (29)
• Politrop jarayonning tenglamasini termodinamikaning birinchi qonuni tenglamasidan keltirib chiqarish mumkin:
• dq=cdt= cpdT –vdp va dq=cdT=cvdt+pdv
• shu tenglamalardan:
• (c-cp) / (c-cv)= –vdp/pdv