Termiz muhandislik texnologiya instituti elektr mashinalari

-rasm. Parallel qo’zg’atishli generatorlar uchun kuchlanish va aylanish tezligi orasidagi bog’lanish 4-rasm

Download 4,92 Mb. bet 21/23 Sana 28.03.2022 Hajmi 4,92 Mb. #514467

Bog'liq
uslubiy ko\'rsatma (4)

3-rasm. Parallel qo’zg’atishli generatorlar uchun kuchlanish va aylanish tezligi orasidagi bog’lanish

4-rasm. Parallel qo’zg’atishli (1) va mustaqil qo’zg’atishli (2) generatorning tashqi xarakterisrikasi

Мустақил қўзғатишли генераторда қўзғатиш токи доимо бир хилда қоларди. Параллел қўзғатишли генераторда нагрузка токининг ўзгариши билан қўзғатиш токи ҳам ўзгаради. Шунинг учун параллел қўзғатишли генераторнинг ташқи характеристикаси (4-расм, 1-эгри чизиқ) мустақил қўзғатишли генераторнинг шундай характеристикасидан пастроқда бўлади; яъни юмшоқроқ бўлади. Чунки бунда кучланишнинг камайишига олдинги икки сабабдан (якорь занжирида кучланиш пасайиши ва якорь реакциясининг магнитсизловчи таъсиридан) ташқари қўзғатиш токининг камайиши ҳам таъсир қилади; чунки қўзғатиш токи I_қ= бўлгани учун, у генератор кучланиши U ва нагрузка токи I га боғлиқдир. Агар нагрузка қаршилиги R_н секин камайтириб борилса, I ток фақат ўзининг критик қийматигача (I_кр) ошиб боради; нагрузка қаршилиги яна камайтирилса, нагрузка токи камая боради. Нагрузка занжири қисқа туташганда, қисқа туташиш токи I_қт<I_кр бўлади. Чунки I ток катталашганда якорь реакциясининг магнитсизловчи таъсири ортади ва қўзғатиш токи камаяди. Бу шароитда машинанинг магнит системаси тўйинмаган ҳолатга ўтади. Бунда нагрузка қаршилигининг жуда оз камайиши ҳам машина ЭЮК ини анча камайтириб юборади.

Маълумки, нагрузка токининг қиймати I_н = билан аниқланади. Нагрузка токи I<I_кр бўлганда, яъни генераторнинг кучланиши нагрузка қаршилигининг камайишига қараганда секинроқ камайганда, нагрузка токи катталашиб боради. I=I_кр бўлгандан сўнг R_н нинг янада камайиши натижасида нагрузка токи камая боради. Чунки бунда генераторнинг кучланиши нагрузка қаршилиги R_н га қараганда тезроқ камаяди.
Шундай қилиб, параллел қўзғатишли генератор учун нагрузка қаршилигининг секин-аста камайиб бориши натижасида занжирнинг қисқа туташуви хавфли эмас; лекин тўсатдан бўладиган қисқа туташишда генераторнинг магнит системаси тез магнитсизлана олмайди ва қисқа туташиш токи I_қт=(8 . .. 12) × I_н гача кўпайиб кетади. Бу генератор учун хавфлидир. Қисқа туташиш натижасида токнинг бирданига катталашиб кетиши сабабли генератор валида жуда кучли тормозловчи момент ҳосил бўлади, коллектордан кучли учқун чиқади ва бу учқун айлана оловга айланади. Шунинг учун генератор ўта нагрузкаланишдан ва қисқа туташиш токларидан эриб кетадигаи сақлагичлар ёки реле сақлагичлар билан жиҳозланиб сақланиши лозим. Параллел қўзғатишли генераторлар ташқи ток манбаи талаб қилмагани учун амалда кенг қўлланилади. Параллел қўзғатишли генераторларда кучланишнинг номинал ўзгариши 10... 30% дан ошмайди.
Демак, параллел қўзғатишли генератор занжири қисқа туташганда кучланиш нолга тенг; бунда қўзғатиш токи ҳам нолга тенг. Бу шароитда қисқа туташиш токини машинанинг қолдиқ ЭЮК ҳосил қилади ва номинал токнинг (0,4 . .. 0,8) I_н қисмини ташкил қилади. Ташқи характеристиканинг аб қисмида генератор турғун ишлай олмайди, бу ҳолда генератор б нуқтадаги ишлаш режимига, яъни қисқа туташиш режимига ўтади.

Download 4,92 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: