|
2-Bosqich. 1. Musiqiy nazariy tahlil. -asar janri; -tuzilishi(shakli); -ifoda vositalari; -asar fantaziyasi; -asar garmoniyasi; -lad tonalligi; -o'lchovi, ritm, xususiyatlari; -asarni qanday ovozlar uchun yozilganligi; -xor asari sozi, andambllik, tembri kabilarga ta'rif beriladi. - 3-Bosqich.
- -asar qaytadan yahlit tinglanadi va taasurotlar yuzasidan
- savol-javob, suhbat o'tkaziladi.
- -savol-javob orqali o'quvchilarning musiqiy-nazariy ma'lu-
- motlarni qay darajada o'zlashtirganliklari aniqlanadi.
- -mustaqil topshiriqlar beriladi.
- 2.1. Tinglanayotgan, o'rganilayotgan musiqa asarlarni to'-
- laqonli idrok etish uchun eng avvalo, o'sha asar haqida
- nazariy va badiiy ma'lumotlardan ma'lum darajada habar-
- dor bo'lish kerak. Asar haqidagi to'laqonli tasavvur qilish
- esa asarni musiqiy-badiiy musiqa sifatidagi shakli, janri,
- harakteri, g'oyaviy- badiiy mazmuni, ijrochilik xususiyatlari,
- kim uchun yozilganligi, ifodaviy vositalari(o'lchovi, lad -
- tonalligi, tempi va hokazo) haqidagi bilim va tushunchalar
- orqali hosil qilinadi.
- Bizga ma'lumki musiqa asarlarini bilishda nisbatan qo'-
- shiqlar anchagina imkoniyatlarga ega bo'ladi bunga birin-
- chi navbatda qo'shiqning she'riy matnining mazmuni
- asarni bilishda muhim o'rin tutadi.
- Har bir qo'shiq o'z mavzusi, g'oyasiga ega bo'lib, qo'shiq
- matnini o'rganishda o'quvchi-yoshlar ana shu g'oya, fikr,
- mazmunini tushunib, anglab idrok etishlari asarning tu-
- shunib idrok etishning devorchasi xisoblanadi.
- Asakr g'oyasi va unda ilgari surilgan fikrlar estetik ta'sir-
- chanlik vosita tinglovchi hissiyotiga, ruhiyatiga badiiy-chi-
- ziqcha emotsional va tarbiyaviy tasir etadi.
- 2.2. Birinchi, ikkinchi sinf o'quvcholari musiqani tinglash
- jarayonida uning umumiy harakteri, kayfiyatini tasavvur
- qilsalarda asarning ifoda vositalari, muallif g'oyasi kabi-
- larda tasavvurlari mavhum va tushunarsiz bo'ladi.
- Tinglanayotgan musiqa asarini nomi, matnning g'oyaviy-
- badiiy mazmuni(bolalarning umumiy tushunish, anglash
- imkoniyatlariga mosligi) haqida o'qituvchining tushunti-
- rishlari(tahliliy suhbatlari) bu o'rinda katta ro'l o'ynaydi.
- Musiqani tinglab idrok etishda o'qituvch o'quvchiga do-
- imiy ravishda yordam berib boradi. Musiqiy tahlil musiqa
- tinglangandan olingan hissiy tasirni chuqurlashtirishga
- qaratilishi lozim.
- Musiqiy obrazlarni taqqoslash-qiyoslash usuli musiqiy
- Idrokni rivojlantirishga muhum ro'l o'ynaydi.
- Beshinchi sinfda musiqa tinglash asosan 3 faoliyat negi-
- zida: - musiqa tinglash, qo'shiq kuylash va musiqa savodi
- faoliyatlari uyg'unligida amalga oshiriladi.
- 5-sinf o'quvchilari murakkab ichki dunyo, his- tuyg'olar,
- emotsional kechinmalarga boy muhabbat mavzulari, qah-
- ramonlik ruhidagi, shuningdek ancha jiddiy, lirik, xalqchil
- musiqalarni eshtishga moyil bo'ladilar. Shuning uchun
- musiqa tinglash uchun asarlar tanlashda o'zbek, qardosh
- va jahon xalqlarining mumtoz asarlari, murakkab janrlar-
- dagi opera, balet, simfonik asarlarga murojat qilish o'qi-
- tuvchilarni mushohada qilish qobilyatlari, musiqiy obaraz-
- lar va ularning to'qnashuvlari, ziddiyatlari, motivlar kurashi
- dramatik rivojlanishlar haqidagi tushunchalarni kengayti'
- radi. Oltinchi sinfda tinglash va tanishish uchun tavsiya
- etilgan asarlar uchun asarlar ham juda boy va serqirraligi
- bilan ajralib turadi.
- O'quO'dasturi va darsligiga kiritilgan asarlar o'zbek mum-
- toz musiqasi, zamonaviy musiqa sharq xalqlari mumtoz
- musiqasi namunalari va yevropa mumtoz musiqasining
- eng noyob durdonalaridan tashkil topgan bo'lib, bunday
- asarlarni tinglash albatta texnik vositalar orqali amalga
- oshirilishini taqazo etadi. Bunday asarlarni o'qituvch cha-
- lib ketishi qiyin, yirik janrdagi musiqalarni orkestr, estrada
- jamoalari jo'rligida eshtish o'rnini bosa olmaydi va o'quv-
- chilarda emotsiya uyg'ota olmaydi.
- Xulosa
- Umumta'lim maktablardagi"Musiqa madaniyati" dars-
- larida Davlat Ta'lim Standarti va ondao'dasturida belgi-
- langan talablar asosida o'quvchi-yoshlarni san'at olami-
- ga olib kirish, musiqa madaniyatini shakillantirish aso-
- siy vazifa xisoblanadi, o'quvchilarnquvchilo'faoliyati
- bunday nafis va nozik san'at sirlaridan faqat nomigagi-
- na habardor bo'lib qqolmasligi kerak. Shu o'rinda bo'la-
- jak mutaxassislarni tayyorlash tizimini yanada takomil-
- lashtirish lozim. Bunda birinchi galda musiqa o'qituvchi-
- larni va murabbiylarning vokal-xor, amaliy ijrochilik ma-
- lakalariga ustuvor ahamiyat berish o'rinli bo'ladi.
-
Do'stlaringiz bilan baham: |
