1 Мавзу: «Бозор инфратузилмаси иктисодиёти» фанининг предмети ва вазифалари

Lizing to‘lovlari

Qonun va FK ga binoan lizing oluvchi tomonidan lizing beruvchiga lizing obyektining lizing to‘lovlari to‘liq yoki qisman to‘lanishi, shuningdek, lizing predmetini yetkazib berishga ketgan xarajatlar, uni belgilangan maqsadda foydalanish uchun o‘rnatib berishga ketgan xarajatlar lizing oluvchining foydasiga kiradi. Bunda qonun bo‘yicha lizing to‘lovlari hajmlari va muddatini belgilash tomonlarning ixtiyoridadir. Lizing shartnomasiga ko‘ra, ishlab chiqarishning qay yo‘sinda ekanligiga qarab, ularga xos to‘lov tartibi tuzilishi mumkin. Masalan, mavsumiy talab bo‘yicha ishlaydigan korxonalar to‘lovlarning asosiy qismini yozda to‘laydi. Lizing to‘lovlarining miqdori va to‘lov davrlari lizing shartnomasi bilan belgilanadi.

Lizing kelishuvlari murakkab tavsifga ega bo‘lib, bu kelishuvlarda uch tomon ishtirok etishi talab etiladi: sotuvchi, lizing beruvchi undan lizing predmetini sotib oladi, ko‘pchilik hollarda sotuvchi lizing beruvchiga lizing predmetini yetkazib beradi; lizing beruvchi, sotib olingan predmetni lizing oluvchiga foydalanish uchun beradi; lizing oluvchi, lizing asosida jalb qilingan predmetdan foydalanadi va foyda oladi, shu bilan birga lizing beruvchi bilan hisob-kitob ishlarini olib boradi. Ushbu munosabatlar yuqorida qayd etilgan qonuniy me’yorlar asosida tartibga solinadi.

Qonun va FK da lizing subyektlari huquq va majburiyatlarining aniq balansi yaratilgan bo‘lib, bu narsa lizing kelishuvi ishtirokchilari manfaatlarini himoya qilishga qaratilgan. Ayni vaqtning o‘zida qonunchilik zarur holatlarda lizing subyektlariga erkinlik berib, ayrim me’yorlarni qonun mavqeiga olib chiqmaydi va shu yo‘l bilan ushbu me’yorlarni shartnomada aks ettirish imkoniyatini yaratadi. Masalan, lizing predmeti vaqtida yetib kelmasa yoki shartnomada ko‘rsatilgan sifat darajasiga javob bermaydigan bo‘lsa, lizing oluvchi lizing predmetidan voz kechib, shartnomani bekor qilishi mumkin. Shunday qilib tomonlar qanday holatlarda shartnomani bekor qilishlari mumkin ekanligini o‘zlari hal etadilar.