Термиз давлат университети

2. Эшитиб ёдда сақлаш. 
Болага 2-3 секунд оралатиб 7-10 та, бир-бирига боғлиқ бўлмаган нарсалар номини 
айтинг ва ундан эслаб қолганларини такрорлашни сўранг. Услубияти худди кўриб, ѐдда 
сақлашнинг текширувидагидек бўлади. 
3. Мазмунини ёдда сақлаш.
Болага маълум бир мазмундаги хикоя (1-2 марта) айтиб ѐки ўқиб берилади. Сўнгра 
боладан унда нима ҳақида гапирилаѐтганлигини айтиб бериш сўралади. Агар бола 
хикояни сўзма-сўз айтса, демак унда эшитиб ѐдда сақлаш ривожланган, агар у хикояни 
ўз сўзлари билан айтиб, шу ўринда хикоядаги асосий нарсани ажратса, унинг 
мазмунини етказа билса, демак унда мазмунини ѐдда сақлаш ривожланган. 
4. Боланинг тасаввури ва ижодий фикрлаши ривожланганлигини аниқлашда 
Роршах методикаси бўйича ташхислаш ёрдам беради. 
Бу методикани швецариялик олим, доктор Роршах ишлаб чиққанлиги учун унинг номи 
билан аталган. Болага қоғозга симметрик тарзда 10 та сиѐх чапланмаси (томчиси) 
хавола этилади. Текширувдан ўтаѐтган бола ҳар бир доғга қараб, худди мусаффа ѐз
осмонида сўзиб юрган булутларнинг гохо кемага, гохо учиб бораѐтган чавандозга 
ўхшаб 
кетишидек, 
уларнинг 
нимани 
эслатаѐтганлигини, 
уларни 
нимани 
кўраѐтганлигини айтиб бериш керак. Бола қараѐтганда вақтни чеклаш тавсия 
этилмайди. Жавобларни изохлаш, аниқлаш жуда мураккаб ва мутахассис-психологлар 
томонидан тўлиқ амалга оширилган бўлиши мумкин. Бироқ нафақат мутахассислар, 
балки ота-оналар ҳам боласида кўп нарсани кўриши ва билиши мумкин. 
Мана бир неча мисоллар: 

агар 6-7 ѐшли бола ўзиги таклиф этилгансиѐх чапланмасидан бирон марта ҳам 
одамга ўхшаган шаклни учратмаган бўлса, Роршах тести асосида бу болада 
ривожланиш тўхтаб, унинг ѐн атрофдаги кишилар билан муносабати жуда-жуда 
оғир юзага келган, деб хулоса чиқариш мумкин эмасми? 

агар шу ѐшдаги бола айнан ўша доғларда турли хил тўзилмаларни кўрса демак, 
у ўзида ҳиссиѐт шаклининг, кенг қулами ўйлашнинг ривожланганлигини намоѐн 
этиб, рангларни қизиқарли қилиб изоҳлайди, талқин этади. Унинг жавобларида 
одатийлик билан ўзига хослик ўртасида муносабат меъѐрда. Бу ҳол бола жуда 
ақилли, руҳий вазмин, ўз салохиятидан енгил ва эрккин фойдалана билади, 
деган хулова чиқариш нахотки хақиқий бўлмаса. 

агар бола доғларда ҳеч нарса кўра олмаса, демак, гап унинг фикирлаши, асосан 
тасаввури паст даражадалигига бориб тақалади.