Termiz davlat universiteti "umumiy pedagogika" kafedrasi umumiy pedagogika fanidan

5.O„quvchilarning bilim, ko„nikma va malakalarini baholash 
mezonlari
. O‗quvchilarning bilim, ko‗nikma va malakalarini baholash 
mezonlari hamma vaqt bahstalab mavzu bo‗lib kelgan. Shu bois u turli 
adabiyotlarda turlicha yoritilgan. Biroq mavjud qarashlarni umumlashtirib aytish 
mumkinki, o‗quvchilarning bilim, ko‗nikma va malakalarini baholash mezonlari 
har bir fanning maqsad va vazifalari, shuningdek, sinf (guruh)dagi 
o‗quvchilarning o‗zlashtirish darajasiga tayangan holda belgilanadi. 
Shuningdek, baholash mezonlarini ishlab chiqishda o‗quvchilarning og‗zaki 
javob berishlari, ko‗nikma va malakalariga alohida-alohida yondashiladi. 
Masalan, ximiya darsidan baholash mezonlariga o‗quvchilarning og‗zaki 
javoblari, amaliy topshiriqlarni bajara olishlari va amalda mavjud bilimlarini 
namoyish eta olishlari inobatga olinadi. Buni «4» baho misolida aniqlashtiramiz: 
og‗zaki javob berish jarayonida «4» baho qo‗yiladi, quyidagi holatlar namoyon 
bo‗lsa: 
1)
o‗rganilayotgan mavzu yuzasidan to‗g‗ri javoblar berilsa; 
2)
material mantiqiy ketma-ketlikda aniq bayon etilsa; 
3)
o‗qituvchi talabi bilan tuzatilgan ikki-uchta unchalik ahamiyatga ega 
bo‗lmagan xatolar yo‗l qo‗yilsa yoki to‗liq bo‗lmagan javob aytilsa. 
Yozma topshiriqni bajarishda «4» baho qo‗yiladi, quyidagi holatlar 
namoyon bo‗lsa: 
1)
masalani yechishda va izohlashda muhim xato bo‗lmasa; 
2)
topshiriqni bajarish va izohlashda muhim ahamiyatga ega bo‗lmagan 
bir-ikki xatoga yo‗l qo‗yilsa yoki bitta izohning mohiyati ochib berilmagan 
bo‗lsa. 
Amalda bilimlarni namoyish etishda «4» baho qo‗yiladi, quyidagi 
holatlar namoyon bo‗lsa:
1)
ishni to‗liq, muhim xatolarsiz bajarsa, biroq natija chiqara olmasa; 
2)
ishni bajarishda, tajribani tugallashda ikki-uch muhim bo‗lmagan 
xatolarga yo‗l qo‗yilsa. 
Bildirilgan fikrlarga tayangan holda shunday xulosa chiqarish mumkin: 
o‗quvchilarning bilimlari uchun besh balli tizimda baholar quyidagi holatlarda 
qo‗yiladi: 
1.
«5» baho: a) o‗quvchi materialni to‗liq o‗zlashtirib olgan bo‗lsa; b) 
o‗rganilgan mavzu bo‗yicha asosiy ma'lumotlarning mohiyatini ochib bera olsa; 
v) egallangan bilimlarni amalda qo‗llay olsa; g) o‗rganilgan mavzuni bayon 
qilishda, o‗zma ishlarda xatolarga qo‗l qo‗ymasdan, ma'lumotlarni tushuntirib 
bera olsa qo‗yiladi. 
2.
«4» baho: a) o‗quvchi o‗rganilgan mavzuning mohiyatini bilsa; b) 
o‗qituvchining savollariga qiynalmasdan javob bera olsa; v) egallangan 
bilimlarni amaliyotda qo‗llay olsa; g) og‗zaki javob berishda jiddiy xatolarga 
yo‗l qo‗ymasdan, o‗qituvchining qo‗shimcha savollari bilan xatolarini to‗g‗rilay 
olsa hamda yozma ishda uncha jiddiy bo‗lmagan xatoga yo‗l qo‗ysa; 

---

3.
«3» baho: a) o‗quvchi o‗rganilgan mavzuni o‗zlashtirgan, lekin 
mustaqil tushuntirish berishda o‗qituvchining aniqlashtiruvchi savollariga 
ehtiyoj sezsa; b) savollarning mantiqiy tuzuilishini o‗zgartirib berganda, javob 
berishga qiynalsa; v) yozma ishda xatolari bor bo‗lsa. 
4.
«2» baho: o‗quvchi o‗rganilgan mavzu haqida tushunchaga ega, biroq 
mavzuni o‗zlashtirmagan, yozma ishda qo‗pol xatolarga yo‗l qo‗ysa.