Termiz davlat universiteti tojik filologiyasi va sharq tillari kafedrasi

5-topshiriq. Yangi so‘zlarni yozing va yodldng.
واژه ها

ko’p	– ziyod	زیاد	o‘rtalari	– avoset	اواسط
quyosh	– xurshid	خورشید	oxirlari	– avoxer	اواخر
boshlamoq	– sho‘rushdan	شروع شدن	boshlari	– avoyel	اوایل
suhbat qilmoq	– so‘hbat kardan	صحبت کردن	keling	– byoid	بیاید
uzunligi	– tul	طول	sekin-asta	– betadrij	بتدریج
fasl	– fasl	فصل	tug‘ilmoq	– tavallud yoftan	تولدیافتد
iliq	– garm	گرم	taqvim	– taqvim	تقویم
masih	– masih	مسیح	haqida	– dar boreye	در باره
teng	– mo‘sodef	مصادف	kechroq	– dirtar	دیرتر
milodiy	– milodi	میلادی	boshqa	– digar	دیگر

Test savollariga javob bering.Test savollariga javob bering. Test savollariga javob bering.

1.mo‘sodef so’zi qanday ma’noni bildiradi?
A) safar
B) teng emas
S)masofali
D) teng
2. avoyel so’zi qanday ma’noni bildiradi?
A) ikkinchi
B) avval
S) boshlari
D) birinchi
3. avoxer so’zi qanday ma’noni ifodalaydi?
A) boshlari
B)oxirlari
S)qisqa
D) o‘rtalari

4. avoset qanday ma’noni ifodalaydi?

A) o‘rtalari
B) orasi
S) boshi
D)ovozi
5. tobestonso’zi qanday ma’noni ifodalaydi?
A) yoz(fasl)
B) yozmoq
S) issiq
D) sovuq
6.poyiz so’zi qanday ma’noni bildiradi?
A) poyezd
B) kuz
S) faoiz
D) fasl
7. zemeston so’zi qanday ma’noni ifodalaydi?
A) qora
B) qorang’u
S) qish
D) qora jiy
8. xurshidso’zi qanday ma’noni ifodalaydi?
A) quyosh
B)ism
S) oy
D) bir ma’noli
9. garm qanday ma’noni ifodalaydi?
A)shamol
B) issiq
S) dovul
D) suv
10.sardso’zi qanday ma’noni ifodalaydi?
A) issiq
B) iliq
S) sovuq
D) qaynoq

62-amaliy mashg’ulot

“XARID VA FO‘RUSH” MATNI

Reja:

1. 
   “Xarid va fo‘rush” matni.
   
2. 
   “Xarid va fo‘rush” matnidagi fe’l zamonlarini izohlang.
   
3. 
   “Xarid va fo‘rush” matn yuzasidan so‘hbat tuzing.
   
4. 
   “Xarid va fo‘rush” matnidagi yangi so’zlarni o’zlashtirib, topshiriqlani bajaring.
   

“Xarid va fo‘rush” matni
خرید و فروش
تهرانی ها غالباً تمام خرید های خودرا در بازار یا مغازه ها و دکان ها بعمل می اورند. بیشتر مغازه ها و دکان ها در خیابان مرکزی شهر یعنی لاله زار، اسلامبول، مهران واقع است. در بازار و مغازه ها همیشه جدالی خستگی ناپذیر بین فروشنده و خریدار رواج دارد و هر دو دسته سعی دارند بنفع خود ولو بضرر دیگری معامله را انجام دهند. قیمت و مشخصات جنسهای فروش در مغازه ها و بازار ها معلوم نیست و این وضع فروشنده را مختار می کند هر اندازه گرانتر جنس بفروشند و خریدار را وا می دارد با احتیاط هر چه تمامتر متوجه باشد جنس گرانتر نخرد و تا هر اندازه به اصطلاح چانه بزند.
گرانی خواربار ایران در سال های آخر خیلی افزایش یافته است. چند سال پیش اولین مغازه بزرگ خواربار فروشی در تهران پیدا شد. آن مغازه که نامش سوپرمارکت پارس است روبروی پمپ بنزین شاهرضا خیابان وصال شیرازی واقع است. اجناس در آن مغازه در بسته ها بسته بندی شده و با نرخ های مشخص و تعیین شده بفروش می رسد. آنجا برنج و لوبیا و عدسو کمپوت و مربا وغیره در جاه های مخصوص چیده و دسترس مشتریان گذارده می شود. اینجا باید متذکر شد که بعضی از آن اجناس از خارج به ایران وارد شده . علاوه بر مغازه بزرگ خواربار فروشی چند سال پیش یک فروشگاه بزرگ بنام فردوسی افتتاح یافت بیشتر اجناس این فروشگاه از خارج وارد می شود و افرادی که در صنوف مختلف به کار ساختن و پرداختن کالا های داخلی می پردازد اعتراض کردند چون خطر بیکاری و کاسادی بازار متوجه آنها می شود .
در ماه اسفند بازار حراج های فروشنده های معروف و معازه های عادی گرم می شود و اسم آن بازار " شب عید " است. این معاملات گرم و پر رونق " شب عید " بیشتر روی پوشاک دوخته و کفش انجام می گیرد.
در چنین روز ها چه بسا مغازه داران جنس خود را با زبان بازی و چرب زبانی بخریدار تحمیل می کند.
1-topshiriq. Yozing va eslab qoling.
تفسیر کلمات و عبارات
جدالی خستگی ناپذیر jo‘dole xastagi-ye nopazir – Doimiy savdo bahsi
ولو بضرر دیگری valu bezarar digari – O‘zgalarning zarariga(bo‘lsa ham)
این وضع فروشنده را مختار می کند کهin vaz frushande ro mo‘xtor miko’nad – Bu holat sotuvchiga erk beradi ke… .
چانه زدن chone zadan – Savdolashmoq
نرخ های مشخص و تعیین شده Narxhoyi mo‘shaxxas va ta’yin sho’de – aniq narxlarda
در بسته ها بسته بنده شده dar basteho baste bande sho‘de – rastalarga terib qo‘yilgan
فروشگاه فردوسی Fo‘rushgohe ferdusi – Firdavsi do‘koni
تمرین ١٣٥ : بسوالات زیر جواب بدهید.
۱) تهرانی ها غالباً تمام خرید های خود را کجا بعمل می اورند؟
۲) بیشتر مغازه ها و دکان ها کجا واقع است؟
۳) خرید و فروش در بازار و مغازه به چه صورتی بعمل می اید و چدالی وجود دارد یا نه؟
۴) آیا قیمت های اجناس در بازار و مغازه ها مشخص و تعیین شده است؟
۵) مغازه های بزرگ خواربار فروشی در تهران وجود دارد؟ اسم آنها چیست؟
۶) اجناس در آن مغازه ها چطور بسته بندی و چیده شده است؟
۷) بیشتر اجناس آن مغازه ها محصول ایرانی است یا از واردات؟
۸) اغلب کالاهای فروش فردوسی ساخت ایران است یا خارجه؟
۹) ناراحتی صنوف ایران از وارد کردن کالاهای خارجی از چیست؟
۱۰) شب عید چیست؟
۱۱) بازار حراج ها چیست و کی شروع می شود؟
۱۲) معاملات شب عید بیشتر روی کدام کالاها انجام می گیرد؟
۱۳) مغازه داران چطور جنس خودرا به خریدار تحمیل می کنند؟
3-topshiriq. Yangi so‘zlarni yozing va yod oling.
واژه ها

xarid	– xarid	خرید	bahs	– jo‘dol	جدال
avj olmoq	– revoj doshtan	رواج داشتن	erk bermoq	– mo‘xtor kardan	مختار کردن
Oziq-ovqat qimmatligi	– geroni xorbor	گرانی خواربار	qiymat	– qiymat	قیمت
tayinlangan, aniqlangan	– mo‘shaxxas	مشخص	majbur qilmoq	– vo doshtan	وا داشتن
do‘kon	– mag‘oze	مغازه	sotuvchi	– frushande	فروشنده
attorlik	– harozejot	حرازیجات	bozorning sinishi	– kasodiye bozor	کسادی بازار
javohirlik bo‘limi	– javohir frushi	جواهر فروشی	mato sotish	– porche frushi	پارچه فروشی
tamaki mahsuloti	– do‘xoniyot	دخانیات	izhor qilish	– navsht ebzor	نوشت ابزار
arzon sotish	– kam frushi	کم فروشی	qimmat sotish	– geronfrushi	گرانفروشی
o‘ramoq(narsani)	– pichidan	پیچیدن	qassoblik	– qassobi	قصابی
narxni tushirmoq	– poyin gereftan	پایین گرفتن	narxni ko‘tarmoq	– bolo gereftan	بالا گرفتن (قیمت)

حراج haroj – umumiysavdo, auksion

4-topshiriq. So‘hbatni ehiting va so‘zlab bering.
در مغازه کفش فروشی
– خانم فرمایش داشتین؟
– بله آقا یک جفت کفش می خوام که از جدید ترین مد ها باشد.
– در این روز ها کفش به ما رسیده . ملاحظه بفرمایین ساده، یک پاشنه متوسط دارد. نه خیلی بلند، نه خیلی کوتاه.
– جنسش چطوره؟
– خانم محترم، از شبرو مشکی ساخته و قسمت بالای آن چهار ردیف باریک چرم نصب شده است. در ضمن سادگی، شیک و مناسب روز های عید و بهار است؟
– از چرم قهوه ای ندارین؟
– چرا، داریم. صبر کنین. همین حالا می اورمش... البته ملاحظه بفرمایین از نظر قالب و فورم بشکل کفش اولی است.
– بدک نیس... .
– حق دارین خانم. برای خانم های شیک پوش خیلی شایسته است. ولی خانم حالا که نزدیک عید است و شما هم می خوایین کفش بخرین این مدل سوم را که تقدیم می کنم. نگاه کنین از جیر مشکی ساخته شده برای مجالس رسمی خیلی مناسب است. اگر پسندین بخرین و بسلامتی بپوشین.
– قیمتش چنده؟
– پونصد ریال خانم. امتحان کنین پایتان نمی زند؟
– نه، خوب است. درست قالب پایم است می گیرمش.
5-topshiriq. Yozing va eslib qoling.
این فهرست نگاه کنید

baland poshnali ayollar tuflisi	کفش پاشنه بلندی زنانه	erkaklar libosi	لباس مردانه
past poshnali tufli	کفش پاشنه کوتاه	chorxona kostyum	کت و شلوارخانه خانه
charmli tufli	پوتین تمام چرم	yo‘l–yo‘l kostyum	کت و شلوار راه راه
zamsh (matoli) tufli	پوتین از جیر	ko‘ndalang chiziqli kostyum	کت شلوار کجاره
gazmollar	پارچه ها	uzun kostyum (qisqa, keng, tor)	کت شلوار دراز (کوتاه، گشاد، تنگ
nozik	ظریف	naqshli sport ko‘ylagi	پیرهن اسپرت نقشه دار
oliy navli (xaridor istagini qoniqtirmaydigan)	مرغوب(نامرغوب)	elastik matodan tikilgan cho‘milish kiyimi	مایوشنا از جنس گوشدار
yumshoq	نرم	yungli paypoq (paxtali)	جوراب پشمی(نخی)
oliy navli	اعلا	ayollar libosi	لباس زنانه
chirigan	پوسیده	to‘qima ko‘ylak	لباس دوخته (حاضر)
g‘ijimlanadigan (mato)	چروک خورده	qishgi montu (ayollar ustki kiyimi)	مانتوی زمستانی
g‘ijimlanmaydigan (mato)	چروک نخورده	nimcha va yubka	کت و دامن
ipak	حریر– ابریشم	uzun yengli nimcha	ژاکت با استین بلند
sun’iy ipak	حریر مصنوعی	tor yubka	دامن تنگ
jun gazlama	پشمی	keng yubka	دامن گشاد
movut	ماهوت	yungli kofta	بلوز پشمی
attorlik mollari	کالاهای خرازی	yengi ustiga qaytarilgan manjet	بر گردان روی آستین
soyabon	چتر	yoqasi tugmali kofta	پیراهن یقه بسته
rumol	دستمال	yengi kalta	آستین سه ربعی
sharf	شال گردن	aylana yoqali kofta	پیراهن یقه گرد
galstuk	کراوات	beret (bosh kiyim)	کلاخ بره
(kapalak) galstuk	پاییون	to‘rli yozgi qo‘lqop	دستکشهای توری برای تابستان
trikotaj mollari	اشیای کشباف	charmli qishgi qo‘lqob	دستکشهای چرمی برای زمستان
paypoq	جوراب	libos ranglari	رنگ های لباس
to‘g‘nag‘ich	سنجاق	kulrang	خاکستری
taroq	شانه	o‘tkir kulrang	خاکستری روشن
ilma tugma	دگمه سر دسته	qahvarang (o‘tkir qahvarang)	قهوه ای(قهوه ای سیر)
tufli	پوتین	qora	مشکی
		oyoq kiyimlari	کفشها

Test savollariga javob bering.Test savollariga javob bering. Test savollariga javob bering.

1. chone zadan so’zi qanday ma’noni bildiradi?
A) xarid
B) munozara
S)savdolashmoq
D) jag’
2. mo‘xtor kardan so’zi qanday ma’noni bildiradi?
A) erkin
B) bahs
S)erk bermoq
D) savdo
3. harozejotso’zi qanday ma’noni ifodalaydi?
A) oziq-ovqat
B) attorlik
S)meva
D) sabzavot

4.do‘xoniyot qanday ma’noni ifodalaydi?

A) tamaki
B) sabzavot
S) meva
D)oziq-ovqat
5. pichidanso’zi qanday ma’noni ifodalaydi?
A) o‘ramoq(narsani)
B) pechak
S) o‘t
D) aylana
6.haroj so’zi qanday ma’noni bildiradi?
A) savdo bahsi
B) auksion
S) xarid
D) satmoq
7. frushande so’zi qanday ma’noni ifodalaydi?
A) xaridor
B)sotib oluvchi
S) sotuvchi
D)savdo
8. valu bezarar digari iborasi qanday ma’noni ifodalaydi?
A) O‘zgalar
B)O‘zgacha
S) O‘zgalarning foydasiga(bo‘lsa ham)
D) O‘zgalarning zarariga(bo‘lsa ham)
9. kafsh qanday ma’noni ifodalaydi?
A)kalish
B) tufli
S) etik
D) shippak
10.putinso’zi qanday ma’noni ifodalaydi?
A) shippak
B) etik
S) tufli
D) paypoq