Termiz davlat universiteti tojik filologiyasi va sharq tillari kafedrasi

Aniq kelasi zamon fe’li مستقبل mo‘staqbal
Aniq kelasi zamon fe’li ish - harakatning kelasi zamonda bajarilishi yo bajarilmasligi aniq, qat’iy ekanligini bildiradi.
Aniq kelasi zamon fe’li qo‘shma fe’l shaklida bo‘lib, ikki qismdan – yetakchi va ko‘makchi fe’ldan tashkil topadi.
Aniq kelasi zamon fe’li ko‘makchi fe’l sifatida kelgan خواستن xostan fe’lining hozirgi fe’l negizi ( خواه xoh) ga shaxs-son qo‘shimchalarini qo‘shish va undan so‘ng yetakchi fe’lning qisqartirilgan infinitiv shaklini keltirish orqali hosil qilinadi. Aniq kelasi zamon fe’lining tuslanishida ko‘makchi fe’l o‘z leksik ma’nosini yo‘qotib, kelajak tushunchasini ifodalaydi. Yetakchi fe’l esa hamma shakllarda qisqartirilgan infinitiv (مسدر مرخم masdare mo‘raxxam ) shaklida bo‘ladi.
من خواهم رفت man xoham raft- men boraman تو خواهی رفت to‘ xohi raft- sen borasan او خواهد رفت u xohad raft- u boradi ما خواهیم رفت mo xohim raft- biz boramiz شما خواهید رفت sho‘mo xohid raft – siz borasiz آنها خواهند رفت onho xohand raft- ular boradilar
خواستنxostan ko‘makchi fe’li prefiksli fe’llarda prefiksdan so‘ng, qo‘shma fe’llarda esa, ot bilan ko‘makchi fe’l orasida qo‘yiladi.
Aniq kelasi zamon fe’li bo’lishsizlik shakli.
Aniq kelasi zamon fe’lining bo‘lishsiz shakli ko‘makchi fe’l negizi خواهxoh ning oldida نهna – inkor yuklamasini qo‘shish orqali hosil qilinadi.
مفرد mo‘frad-birlik
نخواهم خواندnaxoham xond-o‘qimayman
نخواهی خواند naxohi xond-o‘qimaysan
نخواهد خواند naxohad xond-o‘qimaydi
جمع jam’-ko‘plik
نخواهیم خواند naxohim xond-o‘qimaymiz
نخواهید خواند naxohid xond-o‘qimaysiz
نخواهند خواند naxohand xond-o‘qimaydilar
ما نخواهیم رفت mo naxohim raft-biz bormaymiz من حرفهای ترا فراموش نخواهم کرد man harfhoye to‘ro faromush naxoham kard- men sening so‘zlaringni esdan chiqarmayman. او فردا بر نخواهد گشتU fardo bar naxohad gasht- u ertaga qaytmaydi.

1-topshiriq.Quyidagi fe’llarni aniq kelasi zamon fe’li shaklida tuslang.
خواندنxondanشروع کردن sho‘ru kardan فرستادن ferestodanیاد گرفتنyod gereftanبر داشتن bar doshtan.