Termiz davlat universiteti tojik filologiyasi va sharq tillari kafedrasi

52-amaliy mashg’ulot

“UMAR XAYYOM” MATNI, O‘TIMLI VA O‘TIMSIZ FE’LLAR, FE’LNING MAJHUL NISBATI

Reja:

1. 
   “Umar Xayyom”matni
   
2. 
   O‘timli va o‘timsiz fe’llar.
   
3. 
   Fe’lning majhul nisbati.
   
4. 
   “Umar Xayyom”matnidagi yangi so’zlarni o’zlashtirib, topshiriqlani bajaring.
   

عمر خیام
حکیم ابو الفتح عمر بن ابراهیم خیام نیشابوری- فیلسوف، ریاضیدان، منجم، پزشک، شاعر و نویسنده بزرگ ایران در اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم هجری (قرن یازدهم و دوازدم میلادی) است. خیام در نیشابور به دنیا آمد، اما سال تولد آغاز زندگی او نا معلوم است. خیام تنها شاعر نیست. حتی قبل از اینکه شاعر باشد حکیم و طبیب است. هم در ریاضیات و نجم مهارت دارد و هم از ادب و قران بهره مند است. در " خبر و مقاله" تحقیقات تازه می کند و در طب و نجم هم مطالعات مهم دارد. علاوه بر این او در سال 467 هجری (1074 میلادی) تقویم ایران را اصلاح می کند و " نوروز " را که در نیمه برج حوت ( ماه اصفند ) قرار داشت به اول برج حمل می آورد و از این راه " تقویم جلالی " را به وجود می آورد. در حکمت از طرفداران ابن سینا و کتاب های قانون و شفارا با دقت و تحقیق می خواند و تحلیل می کند. هر چند مقام خیام و رای شاعری او بوده و شهرت او در ایام زندگی و بعد از آن بیشتر در حکمت ، طب، نجم و ریاضیات بوده است. ولی امروزه اورا در جهان بیشتر با رباعیات فلسفی لطیفش می شناسند. معلوم نیست که خیام شاعری را از چه زمانی شروع کرده و چرا جز رباعی نسرده است.
بدون شک او برای بیان اندیشه ها و افکار ساده و در عین حال سر شار از شور و هیجان خود هیچ قالبی مناسب تر از رباعی نمی توانست بیابد. رباعی به دلیل وزن و آهنگ ضربی خود به خوبی با دف و ساز همراه می شود و به همین سبب از قدیم در مجالس رواج داشته و نفوذ تاثیر آن در ذهن ها بیشتر بوده است.
خیام در رباعیات خود افکار فلسفی خودرا به زیبایی بیان می کند. وفات خیام را در سال 509 هجری (1115 میلادی ) یا 514 هجری ( 1123 میلادی ) نوشته اند. ترجمه ها و تحقیقاتی که در باره رباعیات خیام به زبان های مختلف انجام شده فراوان است. در جمهوری ازبکستان رباعیات عمر خیام به زبان ازبکی نیز ترجمه شده است.