Termiz davlat universiteti tarix fakulteti falsafa kafedrasi dinshunoslik



Download 3,05 Mb.
Pdf ko'rish
bet46/335
Sana31.12.2021
Hajmi3,05 Mb.
#250854
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   335
Bog'liq
dinshunoslik

4. 
Islomda imon masalasi. Imom Moturidiy, imom Tahoviy, Abul Muin 
Nasafiy va boshqa olimlar tomonidan yozilgan asarlarda «imon» masalasi alohida 
o‘rganilgan,  chunki  u  kalom  ilmining  eng  nozik  va  asosiy  mavzularidan  biri 
hisoblanadi.  CHunki  imon  islomning  birinchi  sharti  hisoblanadi.  Imonga  berilgan 
ta’rif orqali bandaning xatti-harakati xususida hukm chiqarilgan. Islomda adashgan 
ekstremistik, terroristik va aqidaviy oqimlarning aksariyati imon masalasida xatoga 
yo‘l qo‘yib, o‘z shubhalarini keng xalq ommasi orasida yoyishga harakat qiladilar.  
Yuqorida  keltirilgan  olimlar  aqida  mavzusini  to‘rt  qismga  ajratib 
o‘rganganlar:  ilohiyot,  nubuvvat,  kavniyot  va  sam’iyot.  «Ilohiyot»  iloh  va  Unga 
oid masalalar haqida bahs yuritadi. «Nubuvvat»da vahiy, payg‘ambarlik va ularga 


79 
 
tegishli masalalar,  kavniyotda esa, borliqdagi mavjudotlar – inson, farishta, jin va 
sababiyat  qonunlari  haqida  bahs  yuritiladi.  Sam’iyot  eshitish  bilangina  sobit 
bo‘ladigan  aqidalar  haqida  bahs  yuritadi.  Bular  asosan  g‘ayb  olamiga  tegishli 
masalalar  bo‘lgani  uchun  bu  turni  «g‘aybiyot»  ham  deyiladi.  Islom  besh  asosga 
qurilgan.  Ular:  imon,  namoz,  zakot,  ro‘za  va  haj.  Bular  islomning  rukni  (farz) 
hisoblanadi.  «Imon» so‘zi ishonmoq, tasdiqlamoq ma’nolarini bildirib, istilohda, 
kalimai  shahodatni  aytish,  ya’ni  «La  ilaha  illalohu  Muhammadun  Rasululloh» 
(«Allohdan  boshqa  iloh  yo‘q,  Muhammad  uning  rasuli»)ni  til  bilan  aytish  va  dil 
bilan tasdiqlashdir. Buni chin dildan aytgan kishi musulmon hisoblanadi.  
Abu Mansur Moturidiyning fikricha, insonning qalbida imon xuddi osmonda 
oy yagona bo‘lgani kabi yagona bo‘ladi. Agarda u kamaysa, yarimta, ko‘paysa bir 
yarim yoki ikkita bo‘lishi kerak. Bu esa haqiqatga ziddir. Imonning faqat qalbdagi 
nuri  yaxshi  amallar  sababli  yorug‘lashishi  va  imonning  nuri  xiralashishiga  olib 
keladi. 
Hadislarda  imonning  etti  sharti  mavjudligi  qayd  etilgan  bo‘lib,  ular 
quyidagilardan iborat: 
1. 
Allohning  borligi  va  birligi,  Qur’on  va  hadislarda  bayon  qilingan 
barcha ism va sifatlariga ishonish, uning barcha buyruqlarini qabul qilish va barcha 
qaytariqlaridan tiyilish. 
Tarixda  ulamolar  Allohning  borligi  haqida  alohida  to‘xtalib,  dalil 
keltirmaganlar.  Zero,  u davrlarda  Xudoning borligiga shubha bo‘lmagan va unga 
barcha  ishongan  (ya’ni,  xudo  yo‘q  degan  tasavvur  bo‘lmagan).  Ammo  keyingi 
davrlarga kelib Xudoning borligiga ishonmaydiganlar chiqqandan keyin olimlar bu 
mavzuni  ham  aqida  kitoblariga  kiritganlar  va  u  aqidaning  bosh  mavzusiga 
aylangan.  CHunonchi  Allohning  borligiga  imon  keltirmagan  kishiga  aqida 
mavzusini tushuntirishning foydasi yo‘q. 
Qur’onda:  «Yoki  ular  hech  narsadan  (ya’ni,  YAratuvchisiz)  yaralib 

Download 3,05 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   335




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish