Termiz davlat universiteti sport faoliyati va boshqaruvi fakulteti sport boshqaruvi kafedrasi

30 
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 
32 

---

3 
KIRISH 
Mavzuning 
dolzarbligi: 
O‘zbekiston 
Respublikasi 
Prezident 
Sh.M.Mirziyoyevning 2022-yil 3-noyabrdagi PQ-414-son “Jismoniy tarbiya va sport 
sohasida kadrlarni tayyorlash hamda ilmiy tadqiqotlar tizimini 
yanada 
takomillashtirish chora-tadbirlari” to‘g‘risida 
qarori
ga ko‘ra jismoniy tarbiya va sport 
sohasida malakali kadrlar tayyorlash, ta’lim jarayonini xalqaro standartlarga 
moslashtirish va boshqaruv tizimini raqamlashtirish, pedagogik va ilmiy salohiyatni 
yanada oshirish hamda ilmiy-tadqiqot ishlari sifatini tubdan yaxshilash, ilg‘or xorijiy 
sport-ta’lim texnologiyalarining transferini amalga oshirish orqali yuqori natijalarga 
erishish muhim masala sifatida belgilab olindi.
1
Xalqaro sport aloqalarining vujudga kelish sabablaridan biri, jahondagi 
mamlakatlarda ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy jarayonlarning rivojlanishida, deb 
bilish zarur bo’ladi. XIX asrning oxirlarida Germaniya, Angliya, Fransiya, AQSh, 
Rossiya, Italiya kabi taraqqiy etgan davlatlar iqtisodiy va madaniy jihatdan ancha 
yuqori darajaga ko’tarildi. Bu darvda ishlab chiqarish, fan, ta’lim tez rivojlandi. Bu 
jarayonlar ishlab chiqarish, xalqaro uyushmalar, trestlar, sindikatlarni va bir qator 
boshqa yangi tarmoqlarni tashkil etish bilan birgalikda davom etdi. Yevropa 
mamlakatlari va Amerikada ilmiy-texnik taraqqiyot jarayonining mahsuli sifatida 
aloqa va kommunikasiya vositalari yuzaga keldi.Chegaralangan kichik doiradagi 
milliy jarayonlar jamoat taraqqiyotiga putur yetkaza boshladi. Bunday sharoitda turli 
sohalar bo’yicha xalqaro munosabatlarni kuchaytirish, ya’ni iqtisodiy, ilmiy, 
madaniy va sportdagi aloqalarni bog’lash qonuniyat darajasiga yetdi. 
XIX asrning oxiri nisbatan tinchlik-osoyishtalik bilan o’tdi. Fransiya- Yaponiya 
urushidan (1870-1871) va Parij Kommunasidan (1871) boshlab, rus- yapon 
urushigacha (1904-1905) va Rossiyadagi birinchi inqilobgacha (1905-1907) jahonda 
hyech qanday yirik urushlar bo’lmagan edi. Bunday holat mamlakatlararo aloqalar va 
sportni rivojlantirishga qulaylik yaratdi. 
1
O‘zbekiston Respublikasi Prezident Sh.M.Mirziyoyevning 2022-yil 3-noyabrdagi PQ-414-son “Jismoniy 
tarbiya va sport sohasida kadrlarni tayyorlash hamda ilmiy tadqiqotlar tizimini yanada takomillashtirish chora-
tadbirlari” to‘g‘risida 
qarori

---

4 
Jamoat harakatlari yoshlar orasida jismoniy tarbiyani rivojlantirish bo’yicha 
jamoatchilik (ommaviy) harakatining yuzaga kelishi ham bunga katta sabab bo’ldi. 
XIX asrning so’nggi choragi jamoat arboblari, tibbiyotchilar, pedagoglarning 
yoshlarga ta’lim berish, jismoniy jihatdan rivojlantirishga qaratilgan umumiy 
harakatlari, faoliyatlari ancha kengaygan davr edi. 
Bu jarayonlarda jismoniy tarbiya va sportning yangi shakllari, usullarini izlash 
boshlandi. Ba’zi mutafakkirlar milliy jismoniy tarbiya va sport bilan 
chegaralanibgina qolmasdan, balki xalqaro sport aloqalarini o’rgatishni tavsiya etib 
maydonga chiqdilar. Bu yo’lda Fransiya, Yunoniston, Angliya, Germaniya, Rossiya, 
AQSh, Shvesiya va boshqa mamlakatlarning jamoatchiligi o’z faoliyatlari bilan 
alohida ajralib turar edi. Yoshlarni jismoniy tarbiyalash maqsadida olimpiya 
o’yinlaridan foydalanish kabi fikrlar ham bildiriladi. Bu to’g’rida chex pedagogi 
Ya.A.Komenskiy, nemis gimnastika maktabining asoschilari I.X.Guts-muts va G.Fit, 
rus jismoniy ta’limi tizimining asoschisi P.F.Lesgaft va boshqalar bir necha bor 
ta’kidlashgan. Ular qadimgi yunon olimpiya o’yinlari kabi musobaqalarni tashkil 
etish – yoshlarni jismoniy va ma’naviy jihatdan tarbiyalash yo’lida ko’p xizmat 
qilishi mumkinligini e’tirof etganlar.