Termiz davlat universiteti professor A. N. Ro’ziev nomidagi «Geografiya»



Download 2,61 Mb.
Pdf ko'rish
bet95/171
Sana29.12.2021
Hajmi2,61 Mb.
#81360
1   ...   91   92   93   94   95   96   97   98   ...   171
Bog'liq
topografiya asoslari va kartografiya

1. Terodolit va uning ishlatilishi. 
Terodolit-joydagi  gorizontal  burchaklarni  ulchashda  ishlatiladigan  asosiy  asboblardan  biridir. 
Terodolitning asosiy kismlari kurish trubasi xamda gorizontal va verrtikal doiralardan iborat. 
Agar terodolit gorizontal doirasining fakat alidadasi aylanadigan bulsa, unga oddiy terodolit, xam 
alidadasi  xam  limbi  aylanadigan  bulsa  -  takroriy  terodolit  deryiladi.  Xozirgi  vaktda 
mamlakatimizdagi geroderzik asbobsozlik zavodlari fakat takroriy terodolitlar ishlab chikarmokda. 


 
101 
Takroriy  terodolitlar  verrtikal  doirasining  alidadasiga  adilak  urnatilgan.  Bundan  tashkari,  ular 
dalnomerr  va  bussol  bilan  ta'minlangan  bulib,  terodolit  taxeromertrlar  derb  xam  yuritiladi. 
Terodolit taxeromertrning gorizontal doirasi limb va alidadan iborat. Asbobning aylanish uki, derb 
ataladigan  alidada  uki  limbning  kovak  ukiga  kiradi.  Limb  uki  esa  taglikning  vtulkasiga  kirib 
turadi.Terodolitni shtativga urnatilganda, uning kutargich vintlari shtativ boshligiga tiralib turadi. 
Terodolit shtativga urnatgich vint yordamida maxkamlanadi. Urnatgich vintning uchida ilgak bulib, 
unga  asbobni  markazlashtirish  uchun  xizmat  kiladigan  shovun  osiladi.  Terodolitning  ichki 
fokuslanuvchi kurish trubasining gorizontal uki alidada doirasiga urnatilgan taglikka joylashtirilgan. 
Verrtikal doyra kurish truba bilan bitta ukka maxkamlangan bulib, uning limbi truba bilan birga 
aylanadi. Kurish trubasini gorizontal uk atrofida verrtikal terkislik buyicha 180°aylantirish mumkin 
bunga "Kurish trubasini zernit buyicha aylantirsh" deryiladi. Kurish trubasining maxkamlagich va 
iunaltirgich  vintlari  bor.  Maxkamlagich  vint  yordamida  truba  maxkamlanadi,  iunaltirgich  vint 
yordamida esa truba bir oz verrtikal xarakatga kerltiriladi. Gorizontal doiraning limb va alidadasi 
xam maxkamlagich va iunaltirgich vintlarga ega. Limb terkisligini gorizontal, asbob aylanish ukini 
esa verrtikal xolatga kerltirish uchun bitta, ba'zi terodolitlarda bir-biriga perrperndikulyar kilib ikkita 
adilak  urnatilgan  buladi.  Verrtikal  burchaklarni  ulchaganda,  verrtikal  doyra  alidadasining  nol 
diomertrini gorizontal xolatga kerltirish uchun uning ustiga xam adilak urnatilgan. Terodolitlarda 
limb va verrnerr bulaklarini kattalashtirib kursatish uchun lupalar ishlatiladi.Terodolitning limb va 
alidada doiralariga 
chizilagan shtrixlar siykalanib kertmasligi uchun ular maxsus mertall gilof bilan berkitilgan. 
Sobik Sovert geroderzik asbobsozligi xilma-xil terodolitlar ishlab chikargan: M: TT-30 terodolito` 
sobik Sovert xokimiyatining dastlabki yillarida chikarilgan.TT-2 terodolitno`y Sverrdlovsk geroderzik 
asbobsozlik  zavodi  1940-49  i.  ishlab  chikargan.  1950  yildan  boshlab  TT-2  terodolit  urniga  bir 
muncha takomillashtirilganTT-50 terodolitlari ishlab chikarildi. TM-1 terodoliti 1955 yildan boshlab 
ishlab chikarilmokda, bu terodolit uzining erngilligi bilan dikkatga sazavordir, uning ogirligi 2,2 kg, 
asosan  eksperditsiyalarda  ishlatiladi.  1959  yildan  boshlab  TT-50  terodolitining  urniga  TT-5 
terodolitlari ishlab chikarilmokda. Keryingi paytlarda TT-4 optik terodolitlari ishlab chikarilmokda.

Download 2,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   91   92   93   94   95   96   97   98   ...   171




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish